Enerji Yönetim Kavramı
2006 yılında Enerji Yönetim Sistemi konusunda yapılan bir araştırma sonuçlarına göre işletmelerin sadece yüzde 5’inde bir enerji yöneticisi bulunmaktadır. İşletmelerin sadece yüzde 20’sinde enerji verimliliğini arttırma hedefleri tespit edilmiştir. İşletmelerin sadece yüzde 22’si bir enerji değerlendime çalışması yaptırmıştır. İşletmelerin sadece yüzde 8’i çalışanları için enerji yönetimi konusunda eğitim sağlamıştır.
Günümüzde enerji kaynaklarının giderek tükenme noktasına gelmesi, sadece işletmelerin değil herkesin enerji yönetimi konusunda hassasiyet göstermesini gerektirmektedir. Bu çerçevede bir yandan mevcut kaynakların korunması ve daha verimli kullanılması önemli olurken, bir yandan da yeni enerji kaynaklarının arayış çalışmaları sürdürülmektedir.
Enerji Yönetim Sistemi önemini bu noktada kendini östermektedir. Bu sistem bir işletmenin,
- Enerji politikalarını ve hedeflerini belirlemelerini ve enerji süreçlerini oluşturmalarını sağlamaktadır
- Enerji eylem planlarının hazırlanmasını, yönetilmesini ve uygulanmasını sağlamaktadır
- Enerji amaç ve hedeflerine ulaşmasını sağlamaktadır
- Üst yönetim ve bütün çalışanlarda enerji farkındalığı yaratmaktadır
- Enerji tasarrufunun önemini ortaya çıkarmakta ve süreklilik sağlayacak işletme kontrollerinin yapılmasını sağlamaktadır
- Enerji kullanımlarının düzenli olarak ölçülmesini ve analiz edilmesini sağlamaktadır
- Enerji performansının izlenmesini ve iyileştirmesini sağlamaktadır
Enerji yönetimi çalışmaları ile işletmeler sistematik bir yaklaşım sergilemektedir. Bu yaklaşım sayesinde enerji verimlilikleri yükselmekte, enerji yoğunluğu düşürülmekte, üst yönetimin karar almasında etkili olmakta, işletme bünyesinde organizasyonel ve kültürel değişime olanak tanımakta, doğru kaynak yönetimi yapamayan işletmelere karşı rekabet üstünlüğü sağlamakta, çalışanların sosyal sorumluluklarında farkındalık yaratmakta ve yasal düzenlemeler ve yerli yabancı standartlara uygum sağlamakta ve karbon muhasebesi için işletmenin konumunu belirlemektedir.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Nedir?
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi standardı, Birleşmiş Milletler Sanayi Kalkınma Örgütü (UNIDO) tarafından talep edilmiştir ve çalışmalar 2008 yılında Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) bünyesinde kurulan Enerji Yönetimi Komitesi tarafından başlatılmıştır. Bu komitede 60’tan fazla ülkeden enerji yönetimi uzmanları biraraya gelmiştir.
2011 yılında yayınlanan ISO 50001 standardının temelinde ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ve ISO 16001 Enerji Yönetim Sistemi standartları bulunmaktadır.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi, işletmelerin enerji tüketimlerini denetleyecek ve kontrol altına alacak süreçlerden oluşmaktadır. İşletmeler bu sistem sayesinde enerji tüketimine yönelik aksiyon planları yapmakta, enerji tüketimini düşürecek hedefler tespit etmekte, enerji tüketimlerini izlemekte ve enerji performas göstergeleri oluşturmaktadır.
ISO 50001 standardı, işletmelerin enerjiyi doğru yönetmeleri için bir çerçeve oluşturmaktadır. Tam anlamı ile bütün dünyada bu standardın uygulanması ile birlikte, birçok ekonomik sektörde enerji kullanımının dünya genelinde yüzde 60’a varan oranda etkilenmesi beklenmektedir. Bu satandart mevcut yönetim sistemlerine entegre olacak ve bu sistemler ile uyum içinde çalışacak şekilde tasarlanmıştır.
ISO 50001 standardının uygulanmasında yönetim temsilcisinin fonksiyonu önemlidir. Yönetim temsilcisi, işletmede Enerji Yönetim Sistemi’nin uygulanmasından, performasının izlenmesinden ve raporlanmasından, ilgili ekiplerin oluşturulmasından ve görev ve sorumluluklarının belirlenmesinden ve işletmede etkin bir Enerji Yönetim Sistemi uygulanması için gerekli yöntemlerin belirlenmesinden sorumludur.
İşletmenin belirleyeceği enerji politikası, bir takım taahhütler içermelidir. Örneğin işletmenin enerji performansının arttırılmasına, belirlenen amaç ve hedeflere ulaşmada gerekli olacak kaynakların sağlanmasına ve yasal düzenlemelere ve yerli yabancı ilgili standartlara uyum sağlanacağına yönelik taahhütler içermelidir.
Enerji performans göstergeleri, sistemin kullanılmasında önemli bir fonksiyona sahiptir. Enerji verilerinin bilgi yönetimine dönüştürülmesine esastır. İşletmenin hangi noktadan hangi noktaya geldiğinin izlenmesi ve anlaşılması, önceliklerin belilenmesi ve doğru kararların alınması açısından etkilidir. Enerji performans göstergeleri, işletmenin enerji performansını yükseltmek için tesislerin, donanımların ve süreçlerin daha iyi kontrol edilmesi amacı ile kullanılır.
Neden ISO 50001 Standardı Gereklidir?
Kaynakların sorumsuz ve bilinçsiz kullanımı sonucunda yerküre ciddi bir tehdit altındadır. Enerji kaynakları azalmakta, iklim değişiklikleri yaşanmakta, ekolojik dengeler altüst olmaktadır. Bu yüzden enerji yönetimi konusu hiç olmadığı kadar dünya gündemine oturmuştur. İşletmelerin artık faaliyet alanları ne olursa olsun çevreye karşı olan sorumlulukları sorgulanmaktadır. Herbir işletme enerji verimliliği konusuna eğilmek ve bunu yükseltmek için somut adımlar atmak zorundadır. Bir yandan tüketicilerin enerji verimliliği konusunda bilinç düzeyi artarken bir yandan da resmi kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşları enerji tüketimini düşürmek ve sürekliliği sağlamak için çaba göstermektedir. Artık ISO 50001 standardını uygulamayan işletmeler rekabette geri kalmakta ve pazar paylarını kaybetmektedir.
İşletmeler sadece enerji maliyetlerini düşürmek için değil, enerji kayıplarını önlemek ve çevrenin korunmasını sağlamak için de ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi’ni kurmak ve uygulamak zorundadır. Aynı zamanda işletmeler sera gazı emisyonları ile ilgili yasal düzenlemelere uygulamak ve ceza almamak için de bu sisteme ihtiyaç duymaktadır. Bu standartlar, yürürlükte olan yasal düzenlemeleri de esas almaktadır.
ISO 50001 standardını uygulayan işletmeler, aksiyon planlarının yapılmasında, enerji tüketimi hedeflerinin belirlenmesinde, enerji performans göstergelerinin tespit edilmesinde ve gerekli iyileştirme fırsatlarını görme, bunları kayıt altına alma ve öncelik sırasına sokma çalışmalarında, sistematik bir yaklaşım elde etmiş olmaktadır.
Kısaca ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi’nin işletmelere kazandırdıkları şu şekilde sıralanabilir:
- İşletmenin enerji giderleri düşer
- İşletmenin yasal bir yükümlülüğü olan sera gazı emisyonları düşer
- Enerji kaynakları konusunda işletmenin zayıf noktaları tespit edilir ve riskler ortaya çıkarılır
- İşletmede enerji yönetimi konusunda farkındalık yaratılır
- İşletmenin enerji politikaları ve hedefleri resmiyet kazanır
- İşletmede uygulanan Kalite Yönetim Sistemi, Çevre Yönetim Sistemi ve diğer sistemlerle kolay entegrasyon sağlanır
Kısaca Enerji Yönetim Sistemi, işletmenin enerji eylem planlarının hazırlanmasını ve doğru yönetilmesini, tespit edilen enerji amaç ve hedeflerine ulaşılmasını, enerji tasarrufunun sürekliliğini sağlayacak kontrollerin yapılmasını, enerji kullanımlarının ölçümlenmesini ve izlenmesini ve işletmenin enerji performansının iyileştirmesini sağlayan bir sistemdir. Bu sistem aynı zamanda işletmelerin sosyal sorumluluklarının da bir parçasıdır.
