Tedarik Zinciri Ne Demektir?
Tedarik zinciri, genel olarak hammaddeyi temin eden, bunu ara mal ve nihai ürünlere çeviren, üretimi tamamlanan ürünleri müşterilere dağıtan ve üretici ve dağıtıcıların oluşturduğu birbirine bağlı halkalardan oluşan bir ağdır. Bu ağ, tedarikçi firmaları, lojistik hizmet sağlayan firmaları, üretici firmaları, dağıtıcı firmaları ve perakendeci firmaları içine almakta ve bu firmalar arasında malzeme, ürün ve bilgi akışı sağlamaktadır.
Bir tedarik zincirinde genelde bilgi akışı müşteri, perakendeci, toptancı, üretici ve tedarikçi firma yönünde olurken, malzeme akışı tam aksi yönde olmaktadır. Günümüzde yavaş ama devamlılık gösteren işletmeler değil, rekabetçi bir ortamda ürünleri müşteriye en çabuk ulaştıran işletmeler kazanmaktadır.
Geçmişe bakıldığı zaman 1970’li yıllarda işletmelerin malzeme ihtiyaç planlaması yaptıkları ve fiziksel dağıtım yönetimlerine başvurdukları görülmektedir. 1980’li yıllarda ise işletmeler üretim kaynakları planlaması yapmaya başlamışlardır. 1985’li yıllara gelindiğinde dağıtım kaynakları planlaması öne çıkmaya başlamış ve hızlı cevap sistemleri kurulmuştur. 1990’lı yıllar artık Tedarik Zinciri Yönetimi’nden ve Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) sistemlerinde bahsedilen yıllar olmuştur. 2000’li yıllar ise Süper Tedarik Zinciri Yönetimi yıllarıdır.
Kabaca ifade etmek gerekirse 1980’li yıllarda malzeme yönetimi ve fiziksel dağıtım, 1990’lı yıllarda lojistik hizmetleri, 2000’li yıllarda ise Tedarik Zinciri Yönetimi esas olmuştur.
Günümüzde tedarik zinciri dendiği zaman şu çalışmaları kapsayan bir zincir anlaşılmaktadır: operasyonel analizler ve tasarım araçları, dağıtım stratejileri, operasyonel geliştirmeler, bilgisayar sistemleri, depo tasarımı, proje yönetimi, operasyonel yönetim ve bilgisayar simulasyonları.
Tedarik Zinciri Yönetimi’nde süreç yönetimi esastır ve bugün başlıca tedarik zinciri süreçleri şunlar olmaktadır:
- Müşteri İlişkileri Yönetimi
- Müşteri Hizmet Yönetimi
- Talep Yönetimi
- Sipariş İşleme
- İmalat Akış Yönetimi
- Satınalma
- Ürün geliştirme
Tedarik Zinciri Türleri Nelerdir?
Genelde tedarik zincirlerini tek aşamalı ve çok aşamalı olarak sınıflandırmak mümkündür. Tek aşamalı tedarik zincirinde, esas olarak hammaddelerin elde edilmesi ve üretim ve dağıtım süreçlerindeki malzeme akış fonksiyonları biraradadır. Keza bu tür tedarik zinciri, karar verme ve bilgi işleme fonksiyonlarını da içermektedir. Borç ve alacakların takibi önemli bir konu olduğundan tek aşamalı tedarik zincirleri fonların yönetimini de içine almaktadır. Çok aşamalı tedarik zincirlerinde ise, birden fazla süreç bulunmaktadır. Özellikle dış kaynaklardan yararlanan işletmelerde daha çok bu tedarik zincirleri bulunmaktadır.
Bir başka bakış açısı ile tedarik zincirleri geleneksel ve modern olarak sınıflandırılmaktadır. Geleneksel tedarik zincirlerinde malın temini, planlara uyulması ve görünür risklerin önlenmesi önemli noktalardır. Burada geri beslenen bilgiler ve lojistik faaliyetler satış geliştirme amacı ile pek kullanılmamaktadır. Modern tedarik zincirlerinde ise siparişin karşılanması, satış kaybının önlenmesi ve müşterilerin tatmini ön planda tutulmaktadır. Bu sistemin varoluş amacı, bütün geri besleme bilgilerinin sistemin bütünü için kullanmaktır.
Tedarik Zinciri Yönetimi’nin Amaçları Nelerdir?
Sistemin ana amaçları, işletmeye değer katmak, müşteri tatminini yükseltmek, çevrim zamanını azaltmak, stok maliyetlerini düşürmek, ürün hatalarını azaltmak ve faaliyet maliyetini azaltmaktır.
Bu amaçları biraz açmak gerekirse şunlar hedeflenmektedir:
- Üretim çalışmalarını düzenli şekilde yürütmek için kesintisiz malzeme, servis ve bilgi akışını sağlamak
- Stok maliyetlerini ve kayıpları çok düşük düzeyde tutmak
- Ürünün kalitesinden taviz vermemek
- Güvenilir tedarikçi firmalar bulmak ve bu firmalarla sürekliliği sağlamak
- Alınan hammadde, yardımcı madde, parça ve servis gibi mal ve hizmetleri standart hale getirmek
- Bu mal ve hizmetleri çok düşük maliyetlerle elde etmek
- İşletmenin rekabet gücünü ve itibarını yükseltmek
- İşletmenin yönetim giderlerini düşük tutumak
Hedeflenen bu amaçların işletmeye neler kazandırdıklarına bakılacak olursa:
- Girdilerin garanti altına alınması ile üretimin devamlılığı sağlanmaktadır
- Tedarik süresi düşürülerek, işletmenin pazardaki değişikliklere çabuk cevap vermesi sağlanmaktadır
- Tüketici talepleri doğru bir şekilde karşılanarak ürün kalitesi yükseltilmektedir
- Yeni teknolojiler kullanılarak işletme yeniliklere teşvik edilmiş olmaktadır
- Toplam maliyetler düşürülmektedir
- İşletmenin her türlü bilgi, malzeme ve para akışı etkin yönetilmiş olmaktadır
ISO 28000 Tedarik Zinciri Güvenliği Yönetim Sistemi Nedir?
Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından 2007 yılında, ISO 28000 standardı yayınlanmıştır. Bu standart, her sektörden işletmelerin kullanabileceği bir şekilde ve işletmelerin daha düşük stok, daha yüksek verimlilik, daha çevik bir yapılanma, daha kısa bir tedarik süresi, daha yüksek kar ve daha fazla müşteri bağımlılığı yaratacak şekilde tasarlanmıştır. Türk Standartları Enstitüsü tarafından bu standart 2013 yılında TS ISO 28000 Tedarik zincirinde güvenlik yönetim sistemleri için spesifikasyonlar başlığı ile yayınlanmıştır.
ISO 28000 Tedarik Zinciri Güvenliği Yönetim Sistemi standardı, birçok işletme için iş sürekliliğinde hayati önem taşıyan tedarik zinciri konusunda işletmelere büyük avantajlar sağlamaktadır. Bazı sektörlerde, tedarik zincirinde ortaya çıkan aksamalar, işletmeyi kökünden sarsacak bir etkiye sahiptir. Bu tür işletmelerin tedarik zincirine yönelik risklerini doğru tespit etmiş olması ve etkin bir şekilde bu riskleri yönetmesi, iş sürekliliği bakımından son derece önemlidir. İşletmelerin devamlılığı bakımından bu risklerin öngörülmesi ve yeterli önlemlerin alınmış olması gerekmektedir. ISO 28000 standardı, tedarik zinciri güvenlik risklerinin yönetilmesi amacı ile tasarlanmıştır.
Tedarik Zinciri Güvenliği Yönetim Sistemi, işletmelerde hammadde temini ile başlayan ve ürün ve hizmetin farklı ulaştırma yöntemleri ile son kullanıcıya ulaşmasına kadar bütün aşamaları içine alan birbirleri ile ilişkili kaynaklar ve süreçler dizisidir.
Tedarik zinciri kavramı oldukça geniş bir anlam taşımaktadır. İşletmelerin büyüklüklerine ve faaliyet gösterdikleri sektörlere göre farklı ürünler, üretim yeri, depo, liman, konteyner veya gümrük gibi farklı yerler, karmaşık operasyonlar ve sistemler, farklı ulaştırma yöntemleri, farklı kargo tipleri ve farklı güvenlik seviyesindeki bölgeleri içine alabilir.
ISO 28000 standardı, tedarik zinciri üzerinde bulunan işletmelere tedarik zincirindeki kritik güvenlik noktalarına dikkat çeken bir çerçeve oluşturmaktadır. Bu çerçeve üretim, üretim tesisleri, finans ve bilgi yönetimini içermekte ancak bunlarla sınırlı kalmamaktadır.
