GlobalGAP Nedir?
GlobalGAP politikasının temelinde EurepGAP politikası yatmaktadır. EurepGAP, Avrupalı büyük perakendeci marketlerin, reyonlarında yer alan tarımsal ürünlerin insan sağlığı ve çevre koşulları açısından zararlı olmadığından emin olmak için 1997 yılında biraraya gelerek oluşturdukları bir girişimdir. Daha basit bir anlatımla EurepGAP, Avrupa perakende sektöründe İyi Tarım Uygulamaları standardıdır. Bu standart, Avrupa Perakendecileri Tarım Ürünleri Çalışma Grubu’nun (EUREP) İyi Tarım Uygulamaları (GAP) protokolüdür denebilir. EUREP, Avrupa pazarının yüzde 80’ine yakın bir kısmını elinde tutmaktadır.
2007 yılında kadar oldukça etkin olan EurepGAP, bu tarihte ismini GlobalGAP olarak değiştirmiştir ve 2013 yılında bu standartta güncellemeler yapılmıştır. Bir yandan da Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından uluslararası bir standardın hazırlanması ve üretici firmaların birden çok belge düzenleme durumundan kurtarılması için çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalar ile Kritik Kontrol Noktalarında Tehlike Önleme Analizi standardı (HACCP), EurepGAP ilke ve kriterleri, ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemi standartları, İngiliz Perakendeciler Birliği Teknik Standardı ve Uluslararası Gıda Standartları (IFS) gibi standartlar birlikte ele alınmakta ve yeni bir ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi standardının oluşturulması hedeflenmektedir.
Günümüzde GlobalGAP belgelendirme çalışmaları devam etmektedir. GlobalGAP standardı, hem bireysel tarım üreticilerine hem de kooperatifler ve büyük konsorsiyumlar gibi üretici kuruluşlarına uygulanmaktadır. Ancak büyük üretici kuruluşlarından Kalite Yönetim Sistemi ilkelerine uymaları ve gerekliliklerini yerine getirmeleri istenmektedir.
GlobalGAP protokolu, tarımsal ürünlerin toprağa ekiminden, yani tohum özelliklerinden başlayarak, paketlenmiş ürün olmasına kadar bütün tarımsal üretim süreçlerini kapsamaktadır. Ancak bu standardın talep ettiği gereklilikler, organik gıda üretiminde olduğu gibi zor koşullar içermemektedir. En basitinden, organik gıda üretiminde zirai ilaç kullanımı yasaktır. Ancak GlobalGAP koşullarında zirai ilaç kullanımına, sadece etiketinde yazılı koşullara uyulması durumunda izin verilmektedir. Bu yüzden GlobalGAP standardı, ülkemizde de kolayca uyum sağlanabilen ve tarım ürünlerinin pazarlamasında etkili olan bir standarttır.
GlobalGAP Belgesi Neden Önemlidir?
İşletmelerinde GlobalGAP protokolüne uygun üretim yapan tarımsal ürerim yapan firmalar, akredite bir belgelendirme kuruluşuna müracaat ederek GlobalGAP belgesi alabilirler. Bu takdirde bu işletmeler GlobalGap belgesi ile, üretim çalışmalarında insan sağlığına zararlı kimyasal maddeler kullanmadıklarını, tarımsal ürünlerin kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik kalıntılar içermediğini, dünyanın doğal dengesine zarar vermeden ve çevreyi kirletmeden üretim yaptıklarını, üretim faaliyetleri ile insanları ve diğer bütün canlıları olumsuz etkilemediklerini ve üretim faaliyetleri sırasında, ülkemizin ve ürünün tüketileceği ülkenin yasal düzenlemelerine uyduklarını kanıtlamış olmaktadır.
Özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde bulunan büyük perakendeci işletmeler, yaş meyva ve sebze, süs bitkileri, büyük ve küçükbaş hayvan ürünleri ve su ürünleri ithalatında, üretici firmaların GlobalGAP belgesine sahip olup olmadıklarını sorgulamaktadır. Bu nedenle üretici firmaların bu belgeye sahip olmakla elde edeceği başlıca faydalar şunlar olmaktadır:
- Üretici firmalar ve üretici birlikleri, üretilen tarım ürünlerinin ihracat yapılan ülke pazarlarında öncelikli olmalarını sağlamış olmaktadır.
- GlobalGAP standardı, güvenli gıda ve tarım üretimi ile ilgili yöntemlerin ve teknolojilerin işletmede devamlı olarak gelişmesini desteklemektedir.
- GlobalGAP standardı, tarım ürünlerinin kaltesini, güvenilirliğini ve değerini arttırmaktadır.
- GlobalGAP standardı sayesinde tarımsal ürünlerin müşterler tarafından ayrı ayrı kontrol edilmelerine artık gerek kalmamıştır. Bu da üretici firmaların piyasalara daha kolay girmesine imkan sağlamaktadır.
- GlobalGAP belgesi sayesinde üretici firmalar iç piyasalarda da daha fazla tercih edilir olmaktadır.
GlobalGAP standardının uygulandığı alanlar, tarımsal ürünler, hayvancılık ürünleri ve su ürünleridir. Başlıca GlobalGAP standartları şunlardır:
- GlobalGAP meyva ve sebze standardı
- GlobalGAP çiçek ve süs bitkileri standardı
- GlobalGAP tarla bitkileri standardı
- GlobalGAP yeşil kahve standardı
- GlobalGAP çay standardı
- GlobalGAP aqua su ürünleri standardı
- GlobalGAP hayvancılık standardı (büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği standardı, kümes hayvanları standardı)
- GlobalGAP bileşik yem standardı
Birçok açıdan GlobalGAP standardı, kontrol noktaları ve uygunluk kriterleri için entegre çiftlik güvencesi sistemi olarak kabul edilmektedir. Açıkça, küreselleşen dünya ticareti kapsamında gıda sektöründe karşılaşılan problemler ve risklerin ortadan kaldırılması, bugün en önemli konulardan biridir. GlobalGAP, dünya ülkelerinin gittikçe artan tüketici gereksinimlerini, iyi tarım uygulamaları kapsamında tarımsal üretim ile karşılamayı hedeflemektedir. GlobalGAB kuruluşu, dünyada yetiştirilen tarım ürünlerinin bu hedefe uygun belgelendirilmesi için gönüllü standartlar tasarlayan özel bir kuruluşudur.
GlobalGAP kuruluşunun amacı, küresel tarım üretiminde farklı ürün uygulama kabiliyetlerini geliştirmek ve iyi tarım uygulamaları (GAP) için sağlam bir referans oluşturmaktır.
GolbalGAP standardı, çiftlik uygulamaları ile üretilen çiftlik ürünlerinin belgelendirilmesi ve tohum, fide aşamalarından başlayarak bütün üretim faaliyetlerini içine alan bir sistem yaratmaktadır.
GolbalGAP belgelendirme çalışmaları bugün yüzden fazla ülkede yapılmaktadır. Bu belgeyi tarladan sofraya bütün tüm gıda üretici firmalar alabilmektedir. Belgelendirme çalışmaları sırasında üretici firmalarda habersiz denetimler, ilave denetimler ve yıllık denetimler yapılmaktadır.
GlobalGAP standardı, pazarda ve teknolojide olan gelişmeleri dikkate almak amacı ile sürekli iyileştirilmektedir. Genelde üç yılda bir revize edilen bu standardıa en son 2013 yılında bir güncelleme yapılmıştır.
Günümüzde Avrupa’daki büyük üretici veya perakendeci firmaların yüzde 80’e yakın bir bölümü GlobalGAP kuruluşuna kayıtlıdır ve GlobalGAP standardı bütün dünyada kabul edilen ve uygulanan bir standart haline gelmiştir.
GlobalGAP Yönetmeliği Hakkında
Yönetmelik beş maddeden oluşmaktadır. Giriş maddesinde önce GlobalGAP Entegre Çiftlik Güvencesi (IFA) standardı açıklanmaktadır. Bu standart, bitkilerin dikim öncesinden veya hayvansal ürünlerin üretim sürecine işlenmemiş olarak girmesinden başlayarak bütün üretim süreçlerini içine alan çiftlik içi standardıdır. GlobalGAP Genel Yönetmelikleri ve Kontrol Noktaları ve Uygunluk Kriterleri’nde kullanılan terminolojinin açıklamaları yer almaktadır. GlobalGAP belgelendirmesi sadece GlobalGAP Ürün Listesi’nde bulunan ürünler için yapılabilir.
İkinci madde genel yönetmelikler ile ilgilidir. Burada üretici firmaların GlobalGAP belgesi alması ve bunu sürdürebilmesi için temel adımlar, dikkat edilmesi gereken noktalar ve belgelendirmeye yönelik kontroller tanımlanmaktadır.
Üçüncü maddede bu genel yönetmeliklere ilaveler ve sistem dışında tutulan noktalar açıklanmaktadır.
Dördüncü madde yasal uyarıları içermektedir.
Nihayet son madde ise telif hakları ile ilgilidir.
