Kablolu taşıma sistemlerinin başında teleferik gelmektedir. Teleferik kayak merkezlerinde veya manzaralı bir yerde manzarayı seyretmek ve çok uzun mesafeleri çok kısa sürede kat etmek için kullanılan bir araçtır. Kısaca anlatmak istenilirse insan taşıma amaçlı kullanılırlar. Uzak iki yer arasına havadan gerilmiş çelik halatlar üzerinde hareket eden teleferikler yük taşıma amaçlıda kullanılabilirler. Ticari amaçla kullanılan teleferiklerde 100 kişiye kadar insan taşıyabilirler. İki kablolu ve çift hatlı teleferik sistemleri genellikle dağlık bölgelerde kullanılırlar. Tehlikeli taşıma araçları olan teleferiklerin mutlaka onaylanmış kuruluşlara periyodik kontrolleri yapılmalıdır. Teleferikler “İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ne ve “İnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisatı Yönetmeliği” ne tabiidir. Bu yönetmeliklerde belirtilen kriterlere ve standartlara göre periyodik kontrolleri yapılmalıdır.Günümüzde yaşanan hızlı değişim, her sektörü etkilemekte ve alışkanlıkların yeniden tanımlanmasını da beraberinde getirmektedir. Elektrik sektöründe de bu değişimler ve yenilikler hayatımıza girmektedir. Elektrik tesisatlarında enerji kanalları olarak kullanılan kablo taşıma sistemleri de yeni standartlara ve yeni fonksiyonlara uyumlu olarak üretilmeye başladı. Bu yazımızda yeni nesil kablo taşıma sistemlerinden ve bunların özelliklerinden bahsedeceğiz.
Standartlara Uygun Kablo Taşıma Sistemleri
E30 – E90 Yangın Dayanım Standartı işte bu sürenin kazanılabilmesi için gerekli olan, fonksiyon devamlılığını sağlayan, uluslararası bir kriterdir. Temel amacı acil aydınlatma, asansör ve anons sistemleri gibi bir yangın esnasında insanlar için hayati önem taşıyacak sistemlerinin fonksiyon devamlılığını sürdürmektir. Söz konusu sistemlere ait kablolamaların, kablo taşıma sistemleri üzerinden yapıldığı düşünüldüğünde, bu taşıma sistemlerinin de fonksiyon devamlılığını sağlamasının ne kadar önemli olduğu daha net bir şekilde algılanacaktır.Kablo Taşıma Sistemlerinin E30 – E90 fonksiyon devamlılığı testleri, DIN 4102 – 12 standartıuyarınca bağımsız kuruluşlar tarafından özel ısı fırınlarınca yapılmaktadır. Bu fırınlarda ısı değeri kademeli olarak yükseltilerek, maksimum değer olan 1000 Kelvin’e kadar çıkarılmaktadır. Bu süreç zarfında malzemenin dayanımı gözlemlenmektedir. Normal şartlar altında, bir yangın ortamının 1000 Kelvin maksimum ısı değerine erişmesi için geçen ortalama süre 90 dakika olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden E90 kriterinin sağlanmış olması, söz konusu tavanın 90 dakika ile yangına dayanım sağlayabildiğini ifade etmektedir.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 2005 yılında, İnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisatı Yönetmeliği (2000/9/AT) yayınlanmıştır. Bu yönetmelik, Avrupa Birliği’nde aynı isimle yayınlanan direktif esas alınarak hazırlanmıştır. Bu yönetmeliğin amacı, insanları taşımak üzere tasarlanan kablolu taşıma sistemlerinin güvenlik aksamlarının ve alt sistemlerinin tasarlanmasına, imal edilmesine ve hizmete alınmasına yönelik asgari güvenlik koşullarını ve bu sistemlerin belgelendirilmesine, işaretlenmesine ve piyasaya sunulmasına dair esasları içermektedir. İnsan taşımak amacı ile tasarımlanan kablolu taşıma sistemleri içinde en fazla dikkat çekenler, teleferik, telesiyej ve teleskilerdir. Kullanım amacına bağlı olarak teleferik sistemleri, farklı şekillerde üretilmektedir. Tek halatlı, düşük kapasiteli teleferik sistemleri yanında çift halatlı ve yüksek kapasiteli teleferik sistemleri de vardır. Uzun mesafelerde ve yüksek zeminlerde genelde çift halatlı telekfrik sistemleri tercih edilmektedir.
Genelde kayak merkezlerinde kullanılan telesiyejler ve teleskiler de aslına bakılırsa basit birer teleferik sistemidir. Bu sistemler arazi yapısına bağlı olarak alçak veya yüksek çekici halat ile çalışmaktadır.Bütün teleferik sistemleri, telesiyejler ve teleskiler insan taşımaktadır ve can güvenliği açısından riskli araçlardır. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği gereğince bu sistemlerin insanların can güvenliğini korumak amacı ile, yılda en az bir kere makine mühendisleri, makine teknikerleri ve yüksek teknikerler tarafından kontrol ve muayene ettirilmesi gerekmektedir.
Firmamız insan taşımak amacıyla tasarımlanan kablolu taşıma sistemlerinin düzenli kontrol ve muayenelerini yapmaktadır. Bu çalışmalar sırasında ilgili yasal düzenlemelere ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun hareket edilmektedir. Bu konuda esas alınan birkaç standart şunlardır:
- TS EN 12929-2 İnsan taşımak için tasarımlanan havai hat tesisleri için güvenlik kuralları - Genel şartlar - Bölüm 2: Taşıyıcı vagon frenleri olmayan ters çevrilir iki kablolu havai halatlı yollar için ilave kurallar
- TS EN 12927-2 İnsan taşımak üzere tasarımlanan kablolu taşıma tesisleri için güvenlik kuralları - Halatlar - Bölüm 2: Güvenlik faktörleri
- TS EN 12397 İnsan taşımak üzere tasarımlanan kablolu taşıma tesisleri için güvenlik kuralları - İşletme
