Emniyet ve basınç düşürme cihazları, izin verilen limit aşıldığı takdirde devreye girerek basıncı izin verilen değerlere düşüren veya tamamen yok eden cihazlardır. Bunlar arasında en bilindik olanları, güvenlik valfleri, patlama diskleri, bel verme çubukları ya da denetimli basınç düşürme sistemleridir. Esas olarak iç basıncı 0,5 barın üzerinde olan kap ve ekipmanlara basınçlı kaplar denmektedir. En fazla kullanılan basınçlı kaplar, kompresörler, hidroforlar, kazanlar, gaz tüpleri, boru hatları, hava tankları, LPG tankları, sınai gaz tankları, soğutma üniteleri ve otoklavlardır.
Otomatik basınç düşürme sistemleri, ayarlanan basınç değeri üzerine çıkıldığı zaman çalışan, basınçlı kabı kısmen veya tamamen kullanıma kapatan ve gerekli müdahalelerin yapılmasına olanak tanıyan sistemlerdir. Basınçlı kaplar insan sağlığı ve güvenliği bakımından bir takım riskler içerisinde bulunmaktadır. Bu yüzden önceden gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.
İşletmelerde iş sağlığı ve çalışan güvenliği açısından basınçlı kapların emniyet cihazları ile birlikte tehlike yaratmadan kullanılmaları için, düzeli olarak bu kapların kontrol ve muayene ettirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmalarda genel olarak sızdırmazlık, korozyon, aşınma, kalınlık, deformasyon, çizik, bağlantılar ve cihazların kalibrasyon durumları kontrol edilmektedir.
Basınçlı kapların neden olacağı başlıca riskler, patlama tehlikesi, patlamadan sonra parçalanma tehlikesi, yangın tehlikesi, insan sağlığı açısından boğulma ve zehirlenme tehlikesi ve kimyasal ve termal yanıklar tehlikesidir.
Bu risklerden korunmak amacı ile, basınçlı kapların kullanım şekline bağlı olarak, üzerlerinde, içindeki basınç seviyesini ve sıcaklığı gösteren ölçü cihazları bulunmak zorundadır. Örneğin manometreler, termometreler, emniyet valfleri, tahliye vanaları, patlama kapakları ve genleşme valfleri bu amaçla kullanılmaktadır. Bu emniyet cihazlarının da kendilerinden beklenen işlevi tam olarak yapabilmeleri düzenli bakımlarının yapılmasına bağlıdır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nde basınçlı kaplar ile ilgili olarak güvenlik kriterleri, muayene periyodları ve ilgili standartlar yer almaktadır.
Firmamız, basınçlı kapların düzenli kontrolleri kapsamında basınçlı kaplar emniyet cihazlarının düzenli kontrol ve muayenelerini, ilgili yasal düzenlemelere ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara uygun şekilde yapmaktadır.
Basınçlı Kap Emniyet Cihazı Kontrol ve Muayenesi
Basınçlı Kap Emniyet Cihazlarının Özellikleri
2007 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) çıkarılmıştır. Bu yönetmelik, izin verilen en yüksek PS basıncı 0,5 bardan daha yüksek olan basınçlı ekipmanların ve donanımların tasarım, üretim ve uygunluk değerlendirme esaslarını düzenlemektedir. Avrupa Birliği tarafından çıkarılan 97/23/EC sayılı Basınçlı Ekipmanlara İlişkin Direktifi esas alınarak hazırlanan bu yönetmelik gereğince, basınçlı kapların düzgün olarak kurulması, bakımının yapılmış olması ve tasarımlanan amaca uygun kullanılması halinde insanların, hayvanların ve eşyaların güvenliğini tehlikeye atmamaları gerekmektedir. Böyle olması için de ilgili kişiler gerekli önlemleri almak zorundadır.
Mevcut yasal düzenlemelere göre bütün basınçlı kapların ve bunların malzeme ve teçhizatının, bilimin ve tekniğin gereklerine ve kullanılacağı işin koşullarına uygun bir şekilde üretilmiş ve kullanılıyor olması gerekmektedir.
Basınçlı kabın üretilme ve kullanılma amacına bağlı olarak basınçlı kapların üzerinde, içindeki basınç seviyesini, sıcaklığını ve su seviyesini gösteren bir takım ölçü cihazları bulunmak zorundadır. Bu cihazların başında, örneğin kazanın en yüksek çalışma basıncının iki katını gösterecek şekilde bir manometre olmak zorundadır. Manometre üzerinde kazanın çıkabileceği en yüksek çalışma basıncı, kırmızı çizgi ile işaretlenmiş olmalıdır. Bu işaretler, kazan boyunun bir buçuk katı mesafeden rahatlıkla okunabilecek büyüklükte olmak zorundadır. Sıcak su kazanlarında suyun sıcaklığını gösteren bir termometre bulunmak zorundadır. Kazanlarda su seviyesini gösteren birbirinden ayrı en az iki su seviye göstergesi bulunmalıdır. Su göstergeleri, doğrudan kazana bağlı olacak ve en yüksek ve en düşük su seviyelerini gösterecek şekilde olmalıdır.
Her çeşit göstergenin giriş ve çıkışlarına, kazan basıncına uygun birer vana konmak zorundadır. Bütün göstergeler, kazanın yanından ve önünden, normal çalışma koşullarında görülecek durumda olmalıdır.
Basınçlı kaplarda bu ölçü cihazlarından ayrı bir de emniyet süpabı olmak zorundadır. Örneğin buhar kazanlarında en azından iki tane emniyet süpabı olmak zorundadır. Bu sübaplar, kazanın çalışma basıncına göre ayarlı olacak ve hiç bir zaman tutukluk yapmayacak şekilde paslanmaz malzemeden yapılmış olacaktır.
Basınçlı kaplar insan ve mal güvenliği açısında ciddi tehlikeler yaratan ekipmanlar oldukları için üzerinde bulunması gereken emniyet cihazlarının da düzenli olacak şekilde kontrol ve muayenelerinin zamanında yaptırılması gerekmektedir.
Basınçlı Kap Emniyet Cihazlarının Kontrol ve Muayene Esasları
Her türlü basınçlı kap emniyet cihazlarının, basınçlı kabın özelliklerine uygun olması, çalışır durumda olması, göstergelerinin doğru değerleri göstermesi, ilgili yasal düzenlemelerde açıklanan koşullara ve standartlara uygun olması gerekmektedir.
2013 yılına çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nde basınçlı kap ve tesisatlar başlıklı maddesinde, güvenlik ile ilgili kriterler, muayene periyodları, koşullar ve ilgili standartlar sayılmıştır. Bu kapsama giren basınçlı kaplar şunlar olmaktadır: buhar kazanı, kızgın su kazanı, kızgın yağ kazanı, sıcak su (kalorifer) kazanı, otoklav, hava tankı ve kompresörü, hidrofor, akaryakıt kara tankeri tankı, sanayi gazları kara tankeri tankı, sanayi gazları depolama tankı, tehlikeli sıvıların bulunduğu tank ve depolar, basınçlı kap emniyet cihazı (emniyet ventili).
Basınçlı kap emniyet cihazı ya da emniyet ventili, basınçlı tank ve diğer sistemlerde tespit edilen en yüksek sıcaklık veya basınca ulaşıldığında otomatik olarak gaz salınımı yapan vana düzeneğidir. Kazan ve tanklarda güvenliği sağlamak amacı ile kullanılmaktadır.
Çok sayıda test ve muayene kuruluşu gibi kuruluşumuz TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme A.Ş. de sıvılaştırılmış petrol gazları tanklarının periyodik kontrol ve muayene hizmetlerini vermektedir. Kuruluşumuz, bu alanda yetkin bir yönetici ve çalışan kadrosuna ve güçlü bir altyapıya sahiptir.
