Genleşme tankları basınç altında çalışan araçlardır ve basınç uygulanan noktalar insanların can ve mal güvenliği açısından her zaman tehlike ve zarar meydana getirmektedir. Zamanında ve doğru yöntemler kullanılarak bunların düzenli kontrollerinin yapılmamış olması, beklenmedik zamanlarda patlama riskini de beraberinde taşır. Yüksek binalarda şebeke su basıncının yetersiz olduğu durumlarda şebeke suyunun veya depolardan basınçlı su ihtiyacının karşılanması amacıyla kullanılır. Kısaca su basıncının yeterli olmadığı her yerde kullanılan su basınçlandırma sistemleri diyebiliriz. Çoğunluğu elektrikle çalışan bu sistemler musluklarımızdan akan suyun basıncını arttırır. Genleşme Tankı ; Genleşme tankı ( imbisat deposu ) kombi, kazan, merkezi sistemler de ısınan sıcak su hacminin artması ile oluşan fazla suyun sistemde bulunan boru ve mekanik parçaların yüksek basınçtan zarar görmemesi için kullanılır.
Bu tankların içine su basıldığında hava sıkışarak basınç iyice artar. Artan basınç sayesinde suda dışarı o kadar çok itilir. Hidrofor tankları olmadığında ise hava kompresörü kullanılır. Genellikle binalarda, iş yerlerinde, iş merkezlerinde, oteller, villalar gibi yerlerde kullanılmaktadırlar. Hidrofor sisteminin ana işlevini yapan hidrofor tankı kontrolleri ise mutlaka yapılmalıdır.
Hidrofor tanklarının kontrolleri “İş Ekipmanları kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”ne tabiidir. A Tipi muayene kuruluşu olan Femko bu yönetmelikte belirtilen hususlara ve standartlara göre periyodik olarak kontrolleri yapılmaktadır.
Turcert Muayene, uzman ekip ve ekipmanları ile gerçekleştirdiği Hidrofor tankı kontrolleri sonucu tespit edilen eksiklikleri, uygunsuzlukları veya tehlikeli durumları rapor halinde sizlere sunarak, olası bir tehlikeli olayın engellenmesi ve yasal gerekliliklerinizi sağlamanız adına sizlere yardımcı olur.
Yüksek olan çok katları olan binaların su gereksinimlerini karşılamak için şehir su şebekesinin basıncı yeterli olmadığından dolayı, hidroforlar kullanılmış olmaktadır. Hidroforlar, otomatik olarak çalışan ve basıncı düşük ve az seviyelerde olan suyu, hava ile sıkıştırarak istenilen yüksekliğe çıkartan pompalama sistemleri olmaktadır. Havayı sıkıştırma işlemini, pompa, tank ve bunların üzerine bulunmuş olan yardımcı elemanlar sağlamış olur.
Hava tankının üzerinde bulunmuş olan hidrofor yardımcı ekipmanları, vana, çek valf, güvenlik vanası, havayı temin eden hava enjektörü, hava su babı veya bir kompresör, basınç şalteri, manometre gibi cihazlar olmaktadır.
Çok çeşitli hidroforlar bulunmaktadır. Bir kısım hidroforlar havayı kendileri temin eder. Bir kısım olan hidroforlar ise bunun için hava kompresörü kullanır. Bazı hidrofor tanklarında hava ve su bölgesini birbirinden ayırmak için membran kullanılır. Membran genel olarak bakıldığı zaman basınca dayanıklı lastik olmaktadır. membran hidroforlar ucuz olması ve az yer tutulması dolayı avantajlı olmaktadır ancak basınç şalteri ve pompa çok sık devreye girip çıktığı için arızalanma meydana gelir ve arızalanma durumları yüksek olmaktadır.
Genleşme tankı, kazan, merkezi sistemler ve kombilerde bulunmaktadır. Isınan sıcak su hacmi yükselince bu durumda fazla su oluşmaya başlar. Bu fazla su bir yerde kontrol altına alınmazsa, sıcak su sistemi üzerinde bulunan boru, radyatör ve diğer mekanik parçalar üzerinde yüksek basınç meydana gelir. Bu ise en zayıf noktadan suyun kaçmasına sebep olacaktır. Genleşme tankı, ısınan fazla suyu tutan ve sistemdeki su basıncının artmasını önleyen depodur. Özellikle kombi bakımları sırasında en fazla dikkat edilmesi gereken parça genleşme tankıdır.
Genleşme Tankları, hidrofor tanklarına benzer yapıdadır. Genel olarak sıcak su kazanlarına bağlanırlar. Suyun ısınmayla genleşmesi nedeniyle ortaya çıkan fazla hacim genleşme tankında depolanır. Tankta tesisat basıncına uygun olarak bir ön basınç bulunur. Böylece sistem basıncı dengelenmiş olur. Genleşme nedeniyle tesisatta aşırı basınç ortaya çıkması önlenir.
Genleşme tankları ayrıca eşanjör sistemlerinde de benzer amaçla kullanılır. Chiller’li klima sistemlerinde ise “dengeleme tankı” işleviyle bulunurlar.
Genleşme tankları da 0,5 bar üzerinde iç basınca sahip olduklarında basınçlı kap olarak değerlendirilir ve periyodik kontrollerinin gerçekleştirilmesi zorunludur. Genleşme tanklarının periyodik kontrolleri en geç yılda 1 kez Makine Mühendisi, Makine Teknikeri veya Makine Yüksek Teknikeri tarafından gerçekleştirilmelidir. Tahribatsız Muayene (NDT) yöntemlerinin tercih edilmesi durumunda uygun Tahribatsız Muayene belgesine sahip mühendis, tekniker veya yüksek teknikerler tarafından kontroller gerçekleştirilebilir.
2013 yılında yürürlüğe girilmiş olan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği esaslarına göre, hidroforların ve genleşme tanklarının, ilgili standartlarda başka bir süre öngörülmemişse her yıl en az bir defa olacak şekilde kontrol ve muayene ettirilmesi gerekmektedir.
Mutlaka makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılması gereken bu kontrol çalışmalarında, söz konusu yönetmeliğe göre şu standartlar dikkate alınmak zorundadır:
- TS 1203 EN 286-1 Tanklar - Basit - Alev almayan - Basınçlı - Hava veya azot depolamak için tasarımlanmış - Bölüm 1: Genel amaçlar için basınçlı tanklar
- TS EN 1012-1 Kompresörler ve vakum pompaları - Güvenlik kuralları - Bölüm 1: Hava kompresörleri
- TS EN 13445-5 Basınçlı kaplar - Ateşle temas etmeyen - Bölüm 5: Muayene ve deney
