Radyoaktif maddeler kuvvetli enerji kaynakları arasındadır. Kendiliğinden ışıma yapmak özellikleri vardır. Bu ışımayı durdurmaya geçirmek mümkün değildir. Radyoaktiflik atomun çekirdek yapısı ile ilgilidir. Radyoaktif bir atom, yapısına girdiği bileşiği radyoaktif yapar. Bir atomun dışarıdan herhangi bir etki yaratma durumu olmadan, kendiliğinden bozulması ve daha küçük parçalara ayrılması ve bu ayrılma sırasında ışıma yapmasına radyo aktiflik adını almaktadır. Radyoaktiflik olayı ilk olarak 1896 yılında keşfedilmiştir. Radyoaktif elementlerin bileşiklerinde de radyoaktif özellik aynen bulunmaktadır. Bu nedenle radyoaktiflik, sadece atomun çekirdek yapısına bağlı olan ve çekirdekte meydana gelen bir değişme durumu olmaktadır.
Başlıca radyasyon türleri, alfa ışınları, beta ışınları ve gama ışınlarıdır. Alfa ışınları ince bir kağıt tabakası veya insan cildi tarafından emilebilir. Beta ışınları ince bir metal tabakası tarafından emilebilir. Gama ışınları ise daha katı ve kalın malzemelere nüfus etme durumu olabilir. Örneğin gama ışınları kurşun ve beton gibi yoğun malzemeler tarafından emilebilir.
İnsanların duyu organları radyasyonun var olmasını algılayamaz. Radyasyonun tespit edilmesi ve ölçülmesi ancak radyasyona hassas cihazlar ile olmaktadır. Üstelik ölçme cihazları, radyasyonun tamamının olmamakla beraber sadece madde ile etkileşen kısmını ölçebilir.
Radyasyonun bir kısım kaynakları doğaldır, bir kısmı ise yapaydır. Radyasyon esas olarak bir enerji olmaktadır. Solunan havadan, yenilen yiyeceklerden veya inşaatlarda kullanılan yapı malzemelerinden radyasyon alınabilir. Radyasyon, kısaca yaşanan çevrenin bir parçası arasında yer almaktadır.
Doğal radyasyon kaynakları uzaydan gelen kozmik ışınlar, yerkürede bulunan kısa yarı ömürlü radyoizotoplardan yayılan gama ışınları, insan vücudunda bulunan radyoaktif elementler ve radyumun bozunması ile ortaya çıkan radon gazıdır.
Yapay radyasyon kaynakları ise çeşitli alanlarda kullanılan X ışınları ve yapay radyoaktif maddeler, nükleer bomba denemeleri sırasında meydana gelen nükleer yağışlar, nükleer güç üretiminde salınan radyoaktif maddeler, bazı tüketici ürünlerinde kullanılan radyoaktif maddelerdir.
Tıp alanında kullanılan radyasyon uygulamaları iki noktada yoğunluk verilmektedir: görüntü elde eden sistemlerde ve tümörlerin tedavisinde. Yani radyasyon, hastalıkların teşhis ve tedavi edilmesinde kullanılmaktadır.
Radyasyonun endüstriyel kullanım alanları ise oldukça çok olmaktadır. Eğitim ve araştırma çalışmalarında, güvenlik amaçlı yapılan çalışmalarda ve tüketici ürünlerinde radyasyon kullanılmaktadır. Radyografi, radyoskopi, yoğunluk ve nem ölçümleri, yoğunluk, kalınlık, ağırlık, seviye gibi proses kontrol süreçleri, paratoner, duman dedektörü ve farklı tüketici ürünleri üretimi gibi alanlarda radyasyon kullanılmaktadır.
Radyasyona maruz kalma durumunda insan sağlığı ve çevre üzerinde çok ciddi tehlikeler meydana gelmektedir. Radyasyon, DNA’yı parçalama durumu olacak kadar enerji taşımaktadır. DNA’nın parçalanması ise hücrelerin ölmesi anlamına gelmektedir. Çevreye sorumsuz bir şekilde bırakılan radyoaktif maddeler insan, hayvan ve bitkilerin sağlığı için büyük tehlike altına girmekte altına girmektedir. Doğal çevre ve ekolojik dengenin bozulması ortaya çıkmaktadır.
Yetkili test ve muayene kuruluşları tarafından çevre muayeneleri kapsamında radyoaktif alanların muayeneleri de gerçekleştirilmektedir. Yetkili kuruluşlar tarafından yapılan ölçüm, test ve muayeneler son derece önemlidir. Yapılan çalışmalarda yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar ve yasal düzenlemeler esas alınmaktadır.
