Elektrik hatlarında, faz ve nötr olarak adlandırılan iletkenler arasında akım farkı oluşması durumunda, devreyi açarak hattı korumayı amaçlayan anahtara, kaçak akım koruma rölesi denir. Aktif bir elektrik devresinde faz hattından giren akım, nötr hattı üzerinden çıkar. Normal şartlar altında devrede herhangi bir kaçak yok ise giren ve çıkan akım miktarı birbirine eşittir. Ancak devrede herhangi bir kaçak olması durumunda faz hattından giren akımın tümü nötr üzerinden değil, bir kısmı da kaçağın bulunduğu kısımdan çıkacak ve bu durumda faz – nötr eşitliği bozulacaktır. Elektrik hatları üzerinde kullanılan kaçak akım koruma rölesi bu eşitsizliği algılayarak devreyi açar ve kaçak akım sebebiyle yaşanabilecek olumsuzlukların önüne geçilir.
Yapılan testler ve bakım aşamalarında edinilen tecrübelere göre; elektrik kaçaklarının büyük çoğunluğu elektrik akımının geçtiği iletkenlerin dışında bulunan yalıtkanların yıpranması, ezilmesi veya parçalanması sonucu oluşmaktadır. Buna ek olarak yalıtım tekniklerinin hatalı yapılması da kaçak akımların oluşmasında bir diğer etken sebep olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kaçak akım devreyi tamamlamak amacıyla en kısa yoldan toprağa akma çabasına gireceğinden böyle bir durumda, kaçak akımın bulunduğu panolara, hatlara veya makinelere temas edilmesi elektrik çarpmalarına neden olabilmektedir. Bu sebeple elektrik hatları veya elektrikli makinelere yaklaşırken gerekli tedbirlerin alınarak işe girişilmesi hayati risklerin önlenmesi adına önemlidir.
Kaçak akım röleleri, elektrik sisteminde ortaya çıkacak herhangi bir sorun yüzünden akımın toprak hattı ile boşalmaması durumunda devreye girmekte ve hattı keserek olası tehlikelerin önüne kesmiş olmaktadır. Çünkü özellikle şu iki durumda, elektrik tesisatında kaçak akımlar meydana gelmektedir:
- Topraklama hattı direnci çok yüksek ise
- Topraklama hattına bağlı kablolar, izolasyon hataları yüzünden, bir yerlere temas ediyorsa
Herhangi bir tehlike yaşamamak için kaçak akımların önüne geçilmesi ve elektrik tesisatından uzak tutulması gerekmektedir. Aksi halde can sağlığı ve mal güvenliği açısından her an bir tehlike yaratabilir.Kaçak akım rölesi, faz ve nötr arasında oluşan farka dayanmaktadır. 30 mA değerinde bir kaçak akım rölesi, tesisatta faz ve nötr arasındaki akım farkı bu değerin üstünde olduğu takdirde, otomatik olarak elektrik akımını keser. Yani faz hattından geçen akımın değeri ile nötr hattından geçen akımın değeri arasında meydana gelen fark, kaçak akım rölesinin koruma değeri üzerinde ise, elektrik bağlantısı kesilmiş olur.
Elektrik kaçağı olduğu zaman, herhangi bir kısa devre yaşandığı zaman evlerde ve işyerlerine kullanılan sigortalar da devreye girmektedir. Fakat kullanılan en küçük sigortanın 6 amper olduğu düşünmek gerekirse, bu değer insanların can sağlığı bakımından sınır değer olan 30 mA den çok yüksektir ve sigortanın insanların can güvenliğini tam anlamıyla koruma altında olduğu söylenemez. Bu neden de dolayı da kaçak akım röleleri can sağlığı ve mal güvenliği açısından tam bir koruma sağlamaktadır.
Yetkili kontrol ve muayene kuruluşları ve laboratuvarlar kaçak akım ölçümleri de yapmaktadır. Bu çalışmalarda bir yandan mevcut elektrik tesisatı üzerinde kaçak akım olup olmadığı ölçülürken, bir yandan da üretilen kaçak akım röleleri test edilmektedir.
Firmamız da elektriksel güvenlik muayeneleri çerçevesinde, elektrik tesisatında kaçak akım koruma ölçümlerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu konuda dikkate alınan birkaç standart şunlardır:
- TS EN 61008-1 Artık akımla çalışan devre kesiciler - Ayrılmaz bir bütün halinde aşırı akım koruması bulunmayan - Ev ve benzeri yerlerde kullanılan (RCCB) - Bölüm 1: Genel kurallar
- TS EN 61008-2-1 ... Bölüm 2.1: Genel kuralların fonksiyon olarak hat geriliminden bağımsız RCCB’lere uygulanabilirliği
