Bir elektrik tesisatında kaçak akımları belirleyen ve insanların can ve mal güvenliğini tam anlamı ile koruyan parça kaçak akım rölesidir. Aslında elektrik tesisatında bir sigorta sistemi varsa neden kaçak akım rölesine ihtiyaç olacağı, bu konuda yeterli bilgisi olmayan insanların kafasını karıştırmıştır. Bir kere kaçak akım rölesi, bir elektrik tesisatında, hem insanlara hem elektrik tesisatının kendisine, devre elemanlarına, hem de devreye bağlı elektrikli ve elektronik cihazlara zarar veren kaçak akımı çok kısa sürede fark etmekte ve devreyi açarak elektrik akımı geçişini kesmektedir. Bu şekilde olası tehlikelerin önüne geçilmiş olmaktadır.Kaçak akım rölesi çalışırken, tesisattaki faz ve nötr dengesini esas almaktadır. Normal koşullarda bu dengenin eşit olması gerekir. Ancak fazdan giren akım ile, nötrden çıkan akım arasında bir fark olursa, akımlar birbirine eşit olmazsa, sistemin bir yerinde bir elektrik kaçağı veya kısa devre var demektir. Bu durumda kaçak akım rölesi devreye girmektedir.
Toprak hattı direncinin yüksek olmasından ya da toprak hattına bağlı olan kablonun başka bir yer ile temas etmesinden dolayı kaçak akım elektrik tesisatından uzaklaştırılamaz. Bu gibi durumlarda kaçak akım insan hayatı için oldukça tehlikeli bir hal almakta ve tehdit oluşturmaya başlamaktadır. Oluşan kaçağın 30 mA üzerine çıkması halinde ise geri dönüşü olmayan sorunlarla karşılaşmamak içten bile değildir. Hemen hemen her cihaz ve her makine kendi içinde kaçak akım oluşturur. Burada oluşabilecek bu tehlikeleri önlemek adına otomatik ayırma işleminin gerçekleşebilmesi için aşırı akım korumasına ilave olarak toprak arızası/artık akım koruması oluşturulmalıdır. Aşırı akım koruması algılama seviyesinin altındaki toprak arızası akımlarının ürünlerde ve donanımlarında açabileceği hasar ve zararları en aza indirgemek için bu sistem sağlanmalıdır. Bu cihazların ayarları yapılırken, donanımın doğru çalışmasıyla uyumlu olacak biçimde ve mümkün olduğu kadar düşük tutulmalıdır.
RCD cihazları önceden imalatçı firmalar tarafından tespit edilen ve açma akım eşik değeri 30 mA ile 500 mA arasında değişkenlik gösteren ve sistemin bir bölümünde yada cihazlarda izolasyon hatası oluştuğu zaman rezidüel akımın cihazın belirlenen açma eşik değerine ulaştığında arızalı kısmı yada cihazı besleme kaynağından ayırmaktadır. Devreden ayırma işlemi ani olarak genellikle 20 ms ile 50 ms arasındaki bir değerde yani 50 Hz’lik sistemde 1 ila 2,5 periyotluk süre arasında gerçekleşmektedir.Topraklama tesislerinin kurulumu esnasında kullanılacak kaçak akım koruma rölesi yani RCD cihazlarının doğru zamanda ve doğru anma değerlerinde açma işlemini yaptığının kontrolü büyük önem taşımaktadır. Bu gibi sistemler için insan güvenliği bakımından alınan tedbirlerin en başında RCD kaçak akım koruma rölesi cihazları gelmektedir. Ancak elektrik tesisinde kısa devre hata akımlarına karşı elektrikle çalışan cihazları korumak ta büyük önem taşımaktadır.
Elektrik sigortası da buna benzer bir işlev görse de, bir sigortanın koruyacağı akım değerleri, kaçım akım rölesine göre daha yüksektir. İnsan vücudu üzerinden diğer iletkenler gibi akım geçebilir. Kuru ortamda 50 volta kadar, nemli ortamda ise en fazla 25 volta kadar direnç gösterebilir. İnsan vücudu üzerinden geçen miliamperlik akım bile sağlık üzerinde tehlikeli sonuçlar yaratabilir. Genel olarak insan vücudu en fazla 30 mA’e kadar dayanır. Oysa sigortalar genelde 10, 16 veya 32 amperdir ve öncesinde atmaz. Bu değer insan yaşamı için son derece risklidir. Bir kaçak akım rölesi devreye giren ve çıkan farkının 30 mA olması durumunda kesinlikle devreye girer. Bu açıdan daha güvenilir bir koruma sağlar. Bunun yanında kaçak akım rölesi, tesisatta olası bir kaçak akım varsa aşırı ısınır ve yangın tehlikesi yaratırsa hemen devreye girer ve yangın riskini önler. Uygulamada yangına karşı korunmada 300 mA’lik kaçak akım rölesi kullanılmaktadır.
Firmamız, elektriksel güvenlik muayeneleri çerçevesinde, kaçak akım rölesi ölçümlerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu çalışmalarda dikkate alınan standartlar arasında şunlar sayılabilir:Elektrik hatlarında, faz ve nötr olarak adlandırılan iletkenler arasında akım farkı oluşması durumunda, devreyi açarak hattı korumayı amaçlayan anahtara, kaçak akım koruma rölesi denir. Aktif bir elektrik devresinde faz hattından giren akım, nötr hattı üzerinden çıkar. Normal şartlar altında devrede herhangi bir kaçak yok ise giren ve çıkan akım miktarı birbirine eşittir. Ancak devrede herhangi bir kaçak olması durumunda faz hattından giren akımın tümü nötr üzerinden değil, bir kısmı da kaçağın bulunduğu kısımdan çıkacak ve bu durumda faz – nötr eşitliği bozulacaktır. Elektrik hatları üzerinde kullanılan kaçak akım koruma rölesi bu eşitsizliği algılayarak devreyi açar ve kaçak akım sebebiyle yaşanabilecek olumsuzlukların önüne geçilir.
