Transformatör ya da trafo, A.C sistemlerde gerilimin seviyesini frekans değiştirilmeden manyetik indüksiyon yoluyla dönüştürmek için kullanılan ve hareketli parçası bulunmayan bir elektrik makinesidir.
Transformatörler genellikle enerji iletiminde ve dağıtımında kullanılmakta olup, Elektrik enerjisinin santrallerden, kullanım alanlarına iletimi sırasında hatlarda ısı şeklinde güç kaybı ve gerilim düşümü olur. Bu durumu asgariye indirmek için güç sabit tutulup gerilimin yükseltilmesi gerekir. Bu akımın düşürülmesi demektir. Böylece hatlarda kullanılan iletkenlerin kesitleri küçülür, kayıplar azalır ve iletken maliyeti dolayısıyla da iletim maliyetleri düşer.
Genel olarak transformatörler bir elektrik devresinde voltaj veya akımı indirmek veya yükseltmek için kullanılır. Elektronikte ise esas olarak farklı devrelerdeki yükselticileri birleştirmek, doğru akım dalgalarını daha yüksek bir değerdeki alternatif akıma çevirmek ve sadece belirli frekansları iletmek için kullanılır. İzolasyon amacıyla ve bazen de sığaçlar ve dirençlerle beraber kullanılır. Elektrik akım iletiminde, esas olarak voltajı yükseltmek veya düşürmek için kullanılır. Ölçü aletlerinde özel transformatörler kullanılır.
Bir trafo olan transformatör, alternatif akım sistemlerinde gerilimin seviyesini frekans değiştirilmeden manyetik indüksiyon yöntemi ile dönüştürmek için kullanılan bir elektrik cihazıdır. Genelde enerji iletmek ve dağıtmak için kullanılan transformatörlerin hareketli bir parçası bulunmamaktadır.Elektrik enerjisi, santrallerden kullanım alanlarına iletilirken hatlarda genelde ısı şeklinde güç kayıpları olur ve gerilim düşer. Bu durumu en düşük seviyede tutmak için gücün sabit tutulması ve gerilimin yükseltilmesi gerekir. Bu aynı zamanda akımın düşürülmesi anlamına gelir. Bu şekilde hatlarda kullanılan iletkenlerin kesitleri küçülmekte, enerji kayıpları azalmakta ve iletim maliyetleri düşmektedir. Bu noktada bir elektrik devresinde akımı indirmek veya yükseltmek amacı ile transformatörler kullanılmaktadır. Transformatör kısaca; elektrik enerjisine dönüştüren, duran bir alternatif akım makinasıdır. Bu enerji dönüşümü esnasında gücün çarpanları olan; gerilim ve akımı değiştirmeye yarar. Örneğin 220 V şehir şebekesi gerilimini, 12 V alternatif gerilime transformatör ile dönüştürürüz. Transformatörün yapısında en az iki veya daha fazla bobin vardır. Bu konuda sadece transformatör sargılarının devreyi tamamlamadığını, diğer bir deyişle bobinlerini test edeceğiz. Devre enerjisini kestikten sonra, çoklu ölçeri Ohm metre konumuna alarak, Ohm metre uçlarını trafonun her bir bobinine eşleyerek test edeceğiz. Şayet Ohm metre her bir transformatör bobini için değer gösteriyorsa (çoğu kez 1000 Ohm’dan küçük), transformatör sargılarında kopukluk yok anlamına gelecektir. Ayrıca sargılar arası iletim (kaçak) olmaması gerekir. Bunun için iki transformatörün iki bobininin herhangi iki uçları arasında Ohm metrenin hiçbir değer göstermemesi gerekir (sonsuz direnç).
Transformatörler, silis, oksijen ve silisyumdan oluşan çok ince ancak çok dayanıklı silisli saclardan oluşan kapalı bir manyetik gövde ve gövdenin üzerine sarılan yalıtılmış iletken sargılarından meydana gelmektedir. Transformatörlerin hareketli ve döner parçaları olmadığı için, sürtünme ve benzeri nedenlerle kayıpları yoktur. Böyle olduğu için de diğer elektrik makinalarına göre son derece verimlidir.Transformatörlerin kullanım alanı oldukça geniştir. Başta radyo, televizyon, kapı zilleri gibi araçların çalışması için 220 voltluk gerilimin 8, 10, 12 voltlara düşürülmesi gereklidir. Bunu transformatörler sağlar. Ayrıca alternatörlerden alınan elektrik enerjisi çok uzak yerlere taşınırken, nakil hatlarında ısı şeklindeki kayıpların düşürülmesi gerekmektedir. Akım şiddetinin çok küçük, gerilimin çok yüksek olması için transformatörler kullanılmaktadır. Daha sonra gerilim tekrar düşürülerek enerjinin kayıpsız taşınması sağlanır. Bunun yanında transformatörler hastaneler, laboratuvarlar ve fabrikalarda da kullanılmaktadır.
Firmamız, elektriksel güvenlik muayeneleri çerçevesinde, traformatör ölçümlerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu çalışmalarda dikkate alınan standartlar arasında şunlar sayılabilir:
- TS EN 50216-5/A2 Güç transformatörleri ve reaktör parçaları - Bölüm 5: Sıvı seviyesi, basınç düzenekleri ve akış göstergeleri
- TS EN 61378-2 Konvertör transformatörleri - Bölüm 2: Yüksek gerilim doğru akım gerilimi uygulamalarında kullanılan transformatörler
- TS EN 60076-1 Güç transformatörleri - Bölüm 1: Genel
- TS EN 60076-6 Güç transformatörleri - Bölüm 6: Reaktörler
- TS EN 61558-1 Güç transformatörleri, güç kaynakları, reaktörler ve benzeri ürünlerin güvenliği - Bölüm 1: Genel kurallar ve deneyler.
