Yıldırım, yeryüzü ile bulutlar arasındaki elektrik yüklerinin hızlı bir şekilde boşalması olayıdır. Yıldırımların insan sağlığı ve mal güvenliği bakımından neden olduğu zararlı etkilerini ortadan kaldırmak veya hiç değilse minimuma düşürmek amacı ile binalara yıldırımdan korunma sistemleri kurulmaktadır. Paratoner, Faraday Kafesi veya benzer yıldırımdan korunma sistemleri, kurulu oldukları bina ve alanları yıldırımdan kaynaklanan zararlı etkilere karşı korumaktadır.Yıldırımdan korunma sistemleri arasında en çok kullanılan sistem aktif paratonerlerdir. Bu paratonerler erken akış uyarı sistemi ile çalışmaktadır. Hem kurulumu kolay hem de etkin bir koruma sağladığı için günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Faraday Kafesi ise üç bölümden oluşmaktadır: yakalama ucu, iniş iletkeni ve topraklama sistemi. Bu sistem korunmak istenen alana belli mesafelerde kurulmaktadır. Ancak kurulum maliyeti yüksektir. Yine de çok etkin bir koruma sağladığı için, günümüzde Faraday Kafesi de kullanılmaktadır.
Kurulan sistemlerin doğru çalışması düzenli kontrollerin yapılmasına bağlıdır. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği esaslarına göre, paratonerlerin en fazla birer yıllık dönemler halinde ölçümlenmesi ve kontrol edilmesi gerekmektedir.
Doğadaki hava koşullarını, yıldırım boşalmalarını önleyebilecek derecede değiştirme yeteneğine sahip aygıtlar ve yöntemler yoktur. Yapılara, yapıların yakınına veya yapılara bağlı hizmet tesisatlarına isabet eden yıldırımlar, insanlar, yapılar, yapıların içindekiler ve hizmet tesisatları için tehlikelidir. Yıldırım, heyecan verici ve ilginç olaylardan biridir. Dünya üzerinde değişik coğrafi konumlarda, farklı sıklıklarda ve genliklerde dakikada ortalama 1800 adet yıldırım oluşmaktadır. Örneğin, yerkürenin kutuplarında yıldırım oluşmazken, ekvator bölgesinde yılın birçok günü yıldırım oluşmaktadır .
Günümüzde yaygın olarak kullanılan yıldırıma karsı koruma sistemlerinin performansları, teorik ve gerçekleştirilen deneysel çalışmalarla ortaya konmaya çalışılmıştır. Fakat bu çalışmaların bir kısmında ticari kaygılar ağırlıklı olmuştur.Yıldırım boşalmaları, büyük elektrot açıklıklarında kanal teorisi ile açıklanır. Yıldırım boşalmalarına yol açabilen iletken kanalcıkların ve yüzeysel boşalmaların başlaması için yerel elektrik alan şiddetinin yaklaşık 5 kV/cm değerini aşması yeterli olabilmektedirBir bulutta, yük birikmesi sonucu, elektrik alan şiddeti yeteri kadar büyüdüğünde, bulutlar arasında, bulut içinde veya bulut ile yeryüzü arasında (yıldırım) boşalmalar oluşabilir. Kuleler ve benzeri, çevresine göre yüksek yapılarda, elektrik alan şiddeti belirli bir değere eriştiğinde, yukarıya doğru gelişen yıldırımlar oluşabilir.
Yıldırımın kutbiyeti, dalga şekli ve akımının tepe değeri, yıldırımın karakteristik büyüklükleridir. Yıldırım boşalmalarının kutbiyeti negatif veya pozitif olabilir. Oluşan yıldırımların %70 -%90'ı negatif kutbiyetlidir. İnsanları, binaları, tesisleri ve donanımları yıldırımın etkilerine karsı korumak amacıyla, yıldırım boşalmalarının kontrolü ve yönlendirilmesi, elektrik mühendislerinin yıllardır devam eden bir uğraşı alanı olup; konuyla ilgili araştırmalar, yıldırım boşalmasının kesin olarak tanımlanamayan bazı belirsiz yanları nedeniyle hala devam etmektedir.
Yıldırımdan korumada amaç, yıldırımın doğrudan ve/veya dolaylı etkilerini ortadan kaldırmak veya en aza indirmektir. Geçmişte, yıldırımdan korumanın amacı, yıldırıma karşı can güvenliğini sağlama ve yangın önleme ile sınırlıyken; gelişen teknoloji ve yaşam standartları, koruma olgusu ve kapsamını çok daha ileri noktalara getirmiştir.Ancak, yıldırımın doğrudan ya da dolaylı etkilerine karşı mutlak koruma sağlamanın genellikle çok zor olduğu bilinmektedir. Örneğin, yıldırımdan koruma sistemine ya da yapının bir noktasına yıldırım düştüğünde, sistemin topraklama direnci ve akımın değerine bağlı olarak, toprağa geçiş bölgesinde ve yapının tamamında, tepe değeri yüz kilovoltlar mertebesinde gerilimlere ulaşabilen potansiyel çadırı oluşabilmektedir
Firmamız elektriksel güvenlik muayeneleri çerçevesinde, yıldırım koruma ölçümlerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu çalışmalarda esas alınan birkaç standart şunlardır:
- TS EN 62305-1 Yıldırımdan korunma - Bölüm 1: Genel kurallar
- TS EN 62305-2 ... Bölüm 2: Risk yönetimi
- TS EN 62305-3 ... Bölüm 3: Yapılarda fiziksel hasar ve hayati tehlike
- TS EN 62305-4 ... Bölüm 4: Yapılarda bulunan elektrik ve elektronik sistemler
- TS EN 62561-1 Yıldırımdan korunma sistemi bileşenleri (YKSB) - Bölüm 1: Bağlantı elemanları için özellikler
- TS EN 62561-2 ... Bölüm 2: İletkenler ve topraklama elektrodları için özellikler
- TS EN 62561-3 ... Bölüm 3: Kıvılcım atlama izolasyon aralıkları için özellikler
- TS EN 62561-4 ... Bölüm 4: İletken bağlayıcılar için özellikler
- TS EN 62561-5 ... Bölüm 5: Topraklama elektrodu muayene mahfazaları ve topraklama elektrodu sızdırmazlık elemanları ile ilgili kurallar
- TS EN 50536 Yıldırımdan korunma - Şiddetli fırtına uyarı sistemleri
