Jeneratörler elektrik akımı sağlayan makinelerdır. Mekanik enerjiyi veya herhangi bir enerjiyi elektrik enerjisine çeviren sisteme Jeneratör denir. Alternatif ve doğru akım olmak üzere ikiye ayrılan jeneratörler benzin, dizel, doğalgaz vb. yakıtlarla da çalışarak elektrik üretebilirler. Hemen hemen her tesiste, işletmelerde, okullarda, hastanelerde, alışveriş merkezlerinde vb. büyük yerlerde jeneratör kullanılmaktadır. Özellikle işyerlerinde elektrik kesintilerine karşı kullanılan jeneratörler, aynı amaçla konutlarda da kullanılmaktadır. Jeneratörü meydana getiren ekipmanlar, bataryanın boşaldığı zaman yeniden dolmasını ve şarj durumunda bakım çalışmalarının yapılmasını sağlamaktadır. Bu ekipmanlar aynı zamanda elverişli akım kaynaklarını ve elektrik yükünün taşınmasını sağlamaktadır.
Jeneratör bildiğiniz üzere elektrik kesildiğinde devreye giren ve ortamdaki elektriği belirli bir süre sağlayan sisteme denir. Jeneratör genel olarak büyük fabrikalarda, işletmelerde veya büyük tesislerde kullanılır. Büyük fabrikalarda üretimin durmaması için kullanılır. Bunların haricinde aklıma data center yani veri merkezlerinde de kullanılır. Jeneratörler büyük güçlerde ulusal şebekenin beslenmesinde ya da bir tesisin, mekanın veya işletmenin enerjisiz kaldığı zaman devreye girerek enerji gereksinimini karşılar. Jeneratörlerin bakımının ve periyodik kontrollerinin yapılması jeneratörün ömrünü uzattığı gibi çalışma verimliliğini arttırır. Jeneratörlerde soğuk su seviyesi, yağ seviyesi, sızıntı kontrolü, akü şarj kontrolleri yapılır.
Jeneratörler de mekanik enerji elde etmek için su enerjisi, güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, buhar türbünü gibi yerlerden faydalanarak jeneratör çalıştırılabilir. İlk enerjiyi verecek ve hareket ettirecek bu güçlerin hareketi sayesinde ve elektrik motorları yardımı ile jeneratör devreye girer. İşletmelerin ihtiyaçlarına göre büyük veya küçük boyutlarda veya kapasitelerde üretilen jeneratörlerin mutlaka güvenlik önlemleri de alınmalıdır. Jeneratörün çalışma ilkesi, indüksiyon akımı akan bir alan içinde iletkenin sağ ve sol yönde hareketler yapmasında dayanmaktadır. İletkenin çevresindeki manyetik alan saat yönünde dönmektedir. İletken üzerindeki indüksiyon akımı ile verim sağlanmaktadır.
İlk jeneratör 1831 yılında Faraday tarafından üretilmiştir. Günümüzde artık günlük yaşamın vazgeçilmezleri arasında bulunan jeneratörler, elektrik enerjisinin üretilmesinde çok önemli bir görev üstlenmiş olmaktadır. Jeneratörler yangından, ani yük değişimlerine ve darbelere karşı korunaklı olmalıdır. Ayrıca en önemlisi mutlaka bakımları ve periyodik kontrolleri yapılmalıdır. Periyodik kontrolleri yapılan jeneratörler uzun ve sağlıklı çalışırlar.
Kendi içinde de birçok çeşidi bulunan jeneratörler, neticede elektrik akımı yaratan makinalar oldukları için, tehlike yaratmamaları ve güvenli çalışmaları açısından gerekli önlemlerin alınmış olması ve düzenli kontrollerinin zamanında yapılmış olması gerekmektedir.
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, işyerlerinde kullanılan bütün iş makinalarının ve ekipmanlarının sağlık ve güvenlik yönünden sahip olması gereken asgari koşulları açıklamaktadır. Yönetmelik esaslarına göre kompresörlerin düzenli olarak her yıl en az bir defa yetkili makina mühendisleri, makina teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından kontrol ve muayene ettirilmesi gerekmektedir.
TÜRCERT olarak jeneratörlerin kontrol ve muayenelerini, düzenlemelere uygun olarak, görevli kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu konuda esas alınan birkaç standart şunlardır:
- TS HD 60364-5-551/A11 Binalarda elektrik tesisatı - Bölüm 5: Elektrikli donanımın seçilmesi ve montajı - Grup 55: Diğer donanım - Kısım 551: Alçak gerilimli jeneratör grupları
- TS ISO 8528-3 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 3: Jeneratör grupları için alternatif akım jeneratörleri
- TS ISO 8528-4 ... Bölüm 4: Kontrol tertibatı ve bağlama donanımı
- TS ISO 8528-5 ... Bölüm 5: Jeneratör grupları
- TS 12650 Yetkili servisler - İçten yanmalı motorlar tarafından tahrik edilen jeneratörler - Kurallar
