Kompresörün tanımına bakmak gerekirse basit anlatımla; atmosfer ortamından alınan havayı sıkıştırarak bir tankta depolayarak yüksek basınçta hava kullanımını sağlayan düzeneklerdir. Kompresörler basınçlı hava elde etmek için genel olarak kullanılmakta olan iş makinelerdir. Belirli bir hacimi olan bir gaz daha küçük bir hacme sıkıştırılmak istenecek olursa, gazın basıncı artmaya başlar. Sıkıştırılan gazın sahip olduğu potansiyel enerji, gazın içinde bulunduğu kabı, basınç olarak her yönde etkilemektedir.
İşletmelerde işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden, basınçlı ekipmanların emniyet ekipmanları ile beraber güvenli bir biçimde kullanılması için, bu basınçlı ekipmanların periyodik olarak korozyon, sızdırmazlık, aşınma, çatlak, deformasyon, bağlantı kontrolü, sıcaklık, basınç, temizlik, fonksiyon gibi kriterlerin test ve kontrol edilmesi gerekmektedir .
Bir boru içinde akan basınçlı hava, sahip olduğu basınç enerjisinin bir kısmını tek yönde harekete dönüştürmüş olmaktadır. Yani havanın potansiyel enerjisi kinetik enerjiye dönüşmüş olmaktadır. Akış durumunda olan havanın hızı artarsa basıncı düşer, hızı azalırsa basıncı yükselir. Kompresör sistemlerinin temelinde, sıkıştırılmış havanın bu özelliği bulunmaktadır. Kompresör, hava üzerinde yaptığı bu iş ile havaya enerji kazandırmış olmaktadır.
Belirli süreler arasında kompresörün potansiyel hareketi sırasında havanın hacmi, kompresörün kapasitesini göstermektedir. Kompresörün çıkış borusundaki debi, kompresör kapasitesine eşit olmaktadır. Kompresörde akan havanın hızı yükselirse kompresörün kapasitesi de yükselmektedir. Kompresörler, havayı sıkıştırdığı için, kompresöre giren havanın hacmi, her zaman çıkan havanın hacminden fazla olmaktadır.
Yapılacak işin özelliklerine göre kompresörler, pistonlu veya türbo olmak üzere iki ana grupta toplanmaktadır. Kendi içinde de birçok çeşidi bulunmaktadır. Ancak kompresörler basınç özellikleri nedeniyle tehlike yaratmamaları ve güvenli çalışmaları için gerekli önlemlerin alınmış olması ve düzenli kontrollerinin zamanında yapılmış olması gerekmektedir.
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, işyerlerinde kullanılan bütün iş makinalarının ve ekipmanlarının sağlık ve güvenlik yönünden sahip olması gereken asgari koşulları açıklamaktadır. Yönetmelik esaslarına göre kompresörlerin düzenli olarak her yıl en az bir defa yetkili makina mühendisleri, makina teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından kontrol ve muayene ettirilmesi gerekmektedir.
TÜRCERT İş Makinalarının başında gelen kompresörlerin periyodik kontrol ve muayenelerini tarafımızca yayınlanmakta olan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu konuda önemli olan birkaç standart şunlardır:
- TS 9531 ISO 3857-3 Kompresörler, pnömatik aletler ve makinalar - Terimler - Bölüm 3: Pnömatik aletler ve makinalar
- TS ISO 5389 Turbo kompresörler - Performans deneyi esasları
- TS EN 1012-2+A1 Kompresörler ve vakum pompaları - Güvenlik kuralları - Bölüm 2: Vakum pompaları
- TS EN 13771-2 Soğutma için kompresörler ve yoğuşturucu üniteler - Performans deneyi ve deney metotları - Bölüm 2: Yoğuşturucu üniteler
