Sondaj makinası toprağın en dibine kadar inerek delik açmaya yarayan bir iş makinasıdır. Çeşitli amaçlarla yapılan sondaj çalışmalarında bir sondaj makinası kullanılmaktadır. Basit sondaj makinaları bir kızağa veya kamyona monte edilmiş durumda olmaktadır. Büyük olan sondaj sistemlerinde ise, ayrı ayrı makinalar tarafından yürütülen işlevler, sondaj makinalarında birleştirilmiş olmakta ve bir tane makina tarafından yapılması sağlanmış olmaktadır. Sondaj makinaları genellikle etüt yapmak yada maden ve su kaynaklarını araştırmak amacı ile kullanılmaktadır. Sondaj makinaları, ana fonksiyonları olan delme yöntemine göre, rotari sondaj makinaları, darbeli sondaj makinaları veya kombine çalışan sondaj makinaları gibi çeşitli gruplara ayrılmaktadır. Bunun yanında ise sondaj makinaları, montaj durumlarına göre de kızaklı sondaj makinaları, özel amaçlı sondaj makinaları ve bindirilmiş sondaj makinaları gibi gruplara ayrılmış olmaktadır.
Sondaj çalışmaları genel olarak, toprak veya kayadan numune almak, yeraltı su seviyelerini ölçmek, basınçlı su deneyi, sızma deneyi veya standart penetrasyon deneyleri yapmak, ya da kuyu sapmalarını ölçmek amacı ile yapılmaktadır. Sondaj makinalarının güvenli tehlike ve zararları ortaya çıkarmadan çalışmaları için gerekli olacak önlemlerin alınması gerekir ve periyodik denetimlerinin zamanı geldiğinde yapılmış olması gerekmektedir.
İşyerlerinde kullanılan iş makinalarının ve ekipmanlarının sağlık ve güvenlik yönünden sahip olması gereken asgari koşullar, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nde yer almaktadır. Yönetmelik esaslarına göre sondaj makinalarının düzenli olarak her yıl en az bir defa kontrol ve muayene ettirilmesi gerekmektedir.
TÜRCERT firması olarak sondaj makinalarının kontrol ve bakımlarının testini yaparak muayenelerini, ilgili kanuni esaslara yönelik, Uluslararası kuruluşlar tarafından belirlenen standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu konuda esas alınan birkaç standart şunlardır:
- TS EN 16228-1 Sondaj ve temel teçhizatları - Güvenlik - Bölüm 1: Genel kurallar
- TS EN 16228-2 Sondaj ve temel teçhizatları - Güvenlik - Bölüm 2: Geoteknik mühendisliği, maden ocakları ve madencilik için mobil sondaj kuleleri
- TS EN 16228-3 Sondaj ve temel teçhizatları - Güvenlik - Bölüm 3: Yatay yönlendirilmiş sondaj için donatım (YYS)
- TS EN 16228-4 Sondaj ve temel teçhizatları - Güvenlik - Bölüm 4: Temel teçhizatı
- TS EN 16228-7 Sondaj ve temel teçhizatları - Güvenlik - Bölüm 7: Değiştirilebilir yardımcı ekipman
