İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Risk Değerlendirmesi
İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin Risk Değerlendirmesi Aşamaları başlıklı üçüncü bölümü risk değerlendirmesi konusunu açıklamaktadır. Kanuna göre risk değerlendirme çalışması, hangi sektörde faaliyet gösteriyor olursa olsun bütün işletmeler için, şu aşamalardan geçmektedir:
- İşletmelerin tasarım ve kuruluş çalışmalarından itibaren olası bütün tehlikeleri tanımlamak, riskleri tespit etmek ve bu riskleri analiz etmek
- Risk kontrol önlemlerinin neler olacağına karar vermek
- Bu hususları yazılı hale getirmek
- Yapılan bütün çalışmaları zaman için güncel tutmak
- Gerektiği zaman risk değerlendirme çalışmasını yeniden yapmak
Burada en önemli nokta bu çalışmaların sadece üst yönetim veya ilgili çalışanlar tarafından gerçekleştirilmesi değil, çalışmaların her aşamasında bütün çalışanların da bu çalışmalara katılımının sağlanmasıdır.
Mevcut ve olası tehlikelerin belirlenmesi aşamasında çalışma ortamı, çalışanlar ve işletme ile ilgili olarak şu bilgilerin toplanması gerekmektedir:
- İşletme binası ve eklentileri
- İşyerinde sürdürülen faaliyetler
- Üretim yöntemleri ve tanımlanan süreçler
- Kullanılan iş makinaları ve donanımları
- Üretimde kullanılan maddeler
- İşletmenin atıkları ve bunlarla ilgili işlemler
- İşletmenin organizasyon yapısı ve belirlenen görev, yetki ve sorumluluklar
- Çalışanların eğitim ve deneyimleri ve çeşitli riskler konusundaki düşünceleri
- İşletmenin yasal düzenlemeler gereğince aldığı çalışma izin ve belgeleri
- Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve diğer özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları
- Yaşlı, genç, engelli, hamile ve emziren çalışanlar ile kadın çalışanların durumu
- İşletmede gerçekleştirilen teftiş sonuçları
- İşletmede iş kazaları ve meslek hastalıkları kayıtları
- İşletmede karşılaşılan ve ölüm ve yaralanma ile sonuçlanmayan, ancak çalışma ortamında ve makina ve donanımlarında zarara yol açan olaylara yönelik kayıtlar
- Son anda önlenen tehlike kayıtları
- İşletmede malzeme güvenlik bilgi formları
- İşletmede ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları
- Daha önce yapılan risk değerlendirme çalışmalarının sonuçları
- İşletmede acil durum planları
- Sağlık ve güvenliğe yönelik belli işletmelerde hazırlanması gereken diğer dokümanlar
Risk değerlendirme çalışması yapılırken bu bilgilerin yanı sıra, aynı üretim yöntemleri ile üretim yapan benzer işletmelerde meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıkları da dikkate alınmalıdır.
Toplanan bu bilgiler yanı sıra iş sağlığı ve güvenliğine yönelik yasal düzenlemeler de dikkate alınarak, işletmelerin çalışma ortamlarında bulunan kimyasal, fiziksel, biyolojik, ergonomik, psikososyal ve benzeri tehlikeler belirlenir.
Platform Nedir, Platform Muayene Esasları Nelerdir?
İnşaat sektöründe yaşanan iş kazalarının büyük bir kısmı, yüksekten düşme ile meydana gelmektedir (yüzde 44). Bunların başlıca nedeni de amaca uygun şekilde seçilmeyen ve kurulmayan platformlardır. Oysa bu platformların standartlara uygun kurulması ve kullanım sırasında dikkat edilmesi gereken noktaların bilinmesi ve gerekli önlemlerin alınması iş kazalarını büyük ölçüde azaltacaktır.
Sadece ülkemizde değil bütün dünyada inşaat sektörü, çalışma koşulları açısından en riskli sektörlerden biridir. Yaşanan iş kazalarının yaklaşık yüzde 10’u, ölümle sonuçlanan iş kazaların yaklaşık yüzde 30’u, hiç çalışamayacak duruma getiren kazaların yaklaşık yüzde 25’i inşaat sektöründe olmaktadır. İnşaat sektöründe hergün ortalama 25, her saat ortalama 3 iş kazası yaşanmaktadır.
Platformlar, binaların inşaat, onarım, bakım ve yıkım işleri sırasında çok sıkça kullanılan ve çalışanlara güvenli bir çalışma ortamı sağlayan araçlardır. Çalışma platformlarının, yapılacak işin özelliklerine ve taşınacak yüke uygun şekilde kurulması ve güvenli çalışma yapmaya ve geçişlere izin verecek şekilde yerleştirilmesi gerekmektedir. İş kazaları, çalışanların dikkatsiz davranmaları yanı sıra yeterli güvenlik önlemlerin alınmamış olması yüzünden ya da kurulumdan kaynaklanan hatalar yüzünden olmaktadır.
2013 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği çıkarılmıştır. Bu yönetmelik esaslarına göre platformlar, çalışanların sağlığı ve işletmelerin mal güvenliği açısından tehlikeli araçlar sınıfına girmektedir. Yönetmeliğin Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde (Ek 3) platformalar kaldırma ve iletme araçları grubuna girmektedir. Eğer diğer yasal düzenlemelerde farklı bir süre öngörülmemişse, platformların her yıl en az bir kere düzenli olarak muayene ve kontrol ettirilmesi gerekmektedir. Yine yönetmeliğe göre platformların muayene işlemlerinde dikkate alınacak birkaç standart şunlardır:
- TS EN 280 Yükseltilebilen seyyar iş platformları - Tasarım hesapları - Denge kriterleri - Yapım - Güvenlik - Muayene ve deneyler
- TS EN 1495 Kaldırma platform’ları - Sütunlu çalışma platform’ları
- TS EN 12385-3 Çelik tel halatlar - Güvenlik - Bölüm 3: Kullanım ve bakım bilgileri
- TS EN 13157 Vinçler (krenler) - Güvenlik - Elle tahrik edilen kaldırma teçhizatı
- TS EN 818-6 Kısa baklalı zincir - Kaldırma amaçları için - Güvenlik - Bölüm 6: Zincir sapanlar - İmalatçı tarafından temin edilecek kullanım ve bakım bilgileri için teknik şartname
Yönetmelik esaslarına göre platformlar, ilgili standartlarda başka bir değer belirtilmemişse, beyan edilen yükün en az 1,25 katını güvenli bir şekilde kaldırmak ve askıda tutmak zorundadır.
Sanayide de çeşitli sektörlerde seyyar platformlar kullanılmaktadır. Seyyar platformlar, kullanış bakımından pratik olduğu için tercih edilmektedir. Üstelik kurulması, taşınır olması, az yer kaplaması ve düşük maliyetli olması yüzünden fazla tercih edilmektedir. Ancak bu özelliklerine rağmen, dikkatli kurulmaz ve kullanılmaz ise can ve mal kayıplarına neden olması kaçınılmazdır. İnşaat sektöründe karşılaşılan boyutta olmasa da bunlar da riskli araçlar arasındadır.
Platformlarının şekli, boyutu ve yerleştirilmesi tamamen taşınan yükün ve yapılan işin özelliklerine uygun olmak ve güvenli çalışma ve geçişlere izin vermek zorundadır. Kurulmak istenen platformun sağlamlık ve dayanıklılık hesapları yapılmamışsa, veya yapılan hesaplamalar kurulmak istenen platform için uygun değilse ya da veya platform bilinen standart konfigürasyonlara uygun olarak üretilmemiş ise bu durumlarda platformun kurulmaması gerekmektedir.
