Her ne amaçla ve hangi tür vinç kullanılıyor olursa olsun, yapılması gereken en önemli muayene ve kontrol, sapan kontrolüdür. Vinçlerin güvenli çalışmaları için bütün yükü taşıyan sapan ve bağlantılarının düzenli olarak muayene ve bakımlarının yaptırılması gerekmektedir. Yoğun kullanım sonucunda ortaya çıkacak aşınma, metal yorgunluğu, korozyon, eğilme, bükülme ve yanlış kullanımdan kaynaklanan birçok nedene bağlı olarak çelik halatların kullanım ömürleri etkilenir.
Çelik halatlarda bir paslanma olmuşsa, veya bir nedenle tellerinde kopma, açılma, eğilme gibi ciddi hasar görmüşse, ya da aşırı aşınma durumu görülüyorsa, sapan artık kullanılmaması gerekir. Kopan teller varsa bunlar kesilmeli, kopmuş tel sayısı güvenlik açısından tehlike yaratacak boyutta ise sapan değiştirilmelidir. Ayrıca halata aşırı yüklenme yüzünden çap değişimleri olmuşsa bu da dikkate alınmalı ve gerekli ise sapan değiştirilmelidir. Eğer halatta korozyon tehlikesi varsa, halatların iç yapıları da mutlaka dikkate alınmalıdır. Sapan dendiği zaman, çelik halatlar, zincirler, bez halatlar, elyaf halatlar ve benzeri mekanik aksamı içeren birbirinden farklı kombinasyonlar ifade edilmektedir. Sapanlar doğru kullanılmadığı takdirde insan sağlığı ve mal güvenliği açısından tehlike yaratmaktadır. Tek bir sapan çeşidi yoktur. Palamar bağlantı, çift kollu bağlantı, iki kollu bağlantı, dört kollu bağlantı, dikey bağlantı, tek sepet bağlantı ve çift sepet bağlantı gibi kullanılma amacına ve şekline bağlı olarak birçok sapan kombinasyonu bulunmaktadır. Bu araçları kullananlar açısından en önemli nokta, doğru bir birleşim yaratmak ve kullanmaktır.
Her ne amaçla ve hangi tür vinç kullanılıyor olursa olsun, yapılması gereken en önemli muayene ve kontrol, sapan kontrolüdür. Vinçlerin güvenli çalışmaları için bütün yükü taşıyan sapan ve bağlantılarının düzenli olarak muayene ve bakımlarının yaptırılması gerekmektedir. Yoğun kullanım sonucunda ortaya çıkacak aşınma, metal yorgunluğu, korozyon, eğilme, bükülme ve yanlış kullanımdan kaynaklanan birçok nedene bağlı olarak çelik halatların kullanım ömürleri etkilenir.
Çelik halatlarda bir paslanma olmuşsa, veya bir nedenle tellerinde kopma, açılma, eğilme gibi ciddi hasar görmüşse, ya da aşırı aşınma durumu görülüyorsa, sapan artık kullanılmaması gerekir. Kopan teller varsa bunlar kesilmeli, kopmuş tel sayısı güvenlik açısından tehlike yaratacak boyutta ise sapan değiştirilmelidir. Ayrıca halata aşırı yüklenme yüzünden çap değişimleri olmuşsa bu da dikkate alınmalı ve gerekli ise sapan değiştirilmelidir. Eğer halatta korozyon tehlikesi varsa, halatların iç yapıları da mutlaka dikkate alınmalıdır. İşletmeler halatları ve sapan kombinasyonlarını kontrol etmek ve gerekli önlemleri zamanında almak zorundadır.
Bez sapanlar ağır yükler için rahat kullanım imkanı veren bir sapan türüdür. Örneğin 15 cm genişlikte polyester sapanlar, düz kaldırmada 6 ton, boğumlu kaldırmada 4,8 ton kaldırma gücüne sahiptir. İşletmeler açısından önemli olan kaldırılacak yüke uygun sapan seçimidir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, işletmelerde kullanılan iş makinalarının ve ekipmanlarının sağlık ve güvenlik bakımından uyulması gereken asgari koşullarını açıklamaktadır. Sapanlar da bu çerçevede kaldırma ve iletme malzemeleri grubuna girmektedir. İlgili standartlarda aksine bir kriter konmadığı takdirde, dinamik testler beyan edilen yükün 1,25 katı ile, statik testler ise 1,1 katı ile test edilmektedir.
Sapanların çok fazla kullanılması ile zamanla aşınma, metal yorgunluğu, eğilme, bükülme, korozyon gibi nedenlerle ve yanlış kullanım yüzünden kullanım ömürleri etkilenmektedir. Yukarıda sözü edilen yönetmeliğe göre, işletmelerde kullanılan her türlü kaldırma makinaları ve araçları hem çalışma öncesinde hem de periyodik olarak kontrol ve muayene edilmek zorundadır. Sapanlar, çelik halatlar, zincirler, kancalar, kasnaklar, frenler ve otomatik durdurucuların kontrol ve muayeneleri yılda en az bir kere, mutlaka makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılması gerekmektedir.
