İş Sağlığı ve Çalışanların Güvenliği Açısından Risk Değerlendirmesi
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu esaslarına göre, işletmelerin işyerlerinde risk değerlendirmesi yapmaları zorunlu hale gelmiştir. Ancak daha önemlisi bu risk değerlendirme çalışmalarına işveren ve iş sağlığı ve güvenliği uzmanları ile birlikte çalışanların da katılacak olmasıdır. İşletmelerde sürekli iyileştirme çalışmalarının yapılmasını sağlanmak amacı ile risk değerlendirme çalışmalarının düzenli aralıklarda tekrarlanması gerekmektedir. Hangi aralıklarda risk değerlendirme çalışmasının yapılacağına işletmelerin hangi tehlike sınıfına girdiğine bağlı olarak karar verilmektedir. Bu çalışmalarda engelli, yaşlı, hamile ve emziren çalışanlar gibi farklı ilgi gerektiren çalışan grupları ve kadın çalışanların durumları özellikle dikkate alınmaktadır.
Söz konusu yasa gereğince çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak açısından, özel risk taşıyan iş makinaları ve donanımlarının kullanılması sırasında şu önlemlerin alınması gerekmektedir:
- İş makinaları ve donanımları, sadece bunları kullanmaya yetkili olan ve görevlendirilmiş kişiler tarafından kullanılmalıdır
- İş makinaları ve donanımlarının tamiri, yenilenmesi, bakım çalışmaları, kontrolü ve hizmete alınması gibi işler sadece bunları kullanmaya yetkili olan ve görevlendirilmiş kişiler tarafından yapılmalıdır
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, işletmelerde iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılacak risk değerlendirme çalışmalarının esaslarını düzenlemek amacı ile İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği çıkarılmıştır. Söz konusu yönetmeliğe göre risk, çeşitli tehlikeler yüzünden ölüm, yaralanma, maddi kayıp veya başka zararlı sonuçların meydana gelme ihtimalini ifade etmektedir. Kabul edilebilir risk düzeyi ise, yasal yükümlülüklere ve işletmenin uyguladığı önleme politikasına uygun olan ve ölüm, yaralanma veya maddi kayıplar oluşturmayacak risk düzeyidir.
Söz konusu yönetmelik gereğince risk değerlendirme çalışması, işletmelerde bugün için var olan ya da ileride gerçekleşme ihtimali bulunan tehlikelerin tespit edilmesi, bu tehlikelerin gerçekleşmesine neden olacak faktörlerin belirlenmesi, bu tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilmesi, derecelendirilmesi ve gerekli önlemlerin kararlaştırılması amacı ile gerçekleştirilen çalışmalardır.
İşletmelerde risk değerlendirme çalışmalarının yapılmış olması, işverenlerin iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yönündeki yükümlülüklerini ortadan kaldırmamaktadır.
Risk değerlendirme çalışması, işletmede kurulacak bir ekip tarafından yürütülmelidir. Bu ekip şu kişilerden oluşmalıdır:
- İşveren veya işveren vekili
- İşletmede sağlık ve güvenlik hizmetini sürdüren iş güvenliği uzmanları ve işyeri doktorları
- İşletmede bulunan çalışan temsilcileri
- İşletmede bulunan destek elemanları
- İşletmenin tamamını temsil eden ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya olası tehlike kaynakları ve riskler konusunda bilgisi olan çalışanlar
İşletme yönetimi gerekli durumlarda bu ekibe destek olmak amacı ile üçüncü kişi kuruluşlardan destek hizmeti alabilir. İşletme yönetimi risk değerlendirme çalışmalarının sağlıklı yürütülmesi için araç, gereç, yer ve zaman konusunda gerekli bütün ihtiyaçları karşılamak zorundadır.
Vinç Nedir, Vinç Muayene Esasları Nelerdir?
Basit araçlar ile veya elle taşınması mümkün olmayan yükleri kaldırmak, başka bir yere taşımak, yer değiştirmek ya da çeşitli yükleri belli bir yere yüklemek ve boşaltmak gibi faaliyetlerde kullanılan iş makinelerine vinç veya crean adı verilmektedir. Kısaca vinçler insan gücü ile kaldırılamayan ve taşınamayan yüklerin gerektiğinde 360 derece döndürülerek çeşitli yüksekliklere çıkarılması veya çeşitli mesafelere taşınması işlerinde kullanılan makinelerin genel adıdır. Yaptıkları işin özelliklerine ve kapasitelerine göre çeşitli büyüklüklerde ve farklı işlevlere sahip vinçler kullanılmaktadır.
Vinçler yatay ve düşey düzlemde hareket edebilme özelliğine sahip oldukları için her çeşit yükün taşınmasında kullanılabilir. Genel olarak standart ölçülerde bir vinç 10-40 metre arasında uzunluğa ve 10-60 ton arası ağırlığı kaldırabilme özelliklerine sahiptir. Vinçlerin arkasına ve önüne konulacak destek ayaklarla daha ağır yükler kaldırması da mümkün olmaktadır. Bazı vinçler sabittir ve raylar üzerinde hareket etmektedir. Bazı vinçler ise büyük araçların üzerine kurulmuştur ve seyyar olarak kullanılmaktadır.
Vinçler, kullanıldıkları, monte edildikleri ve çalıştıkları yerlere göre, tenik özelliklerine göre, yaptıkları işlere göre, yürümelerine ve hareket kabiliyetlerine göre, enerji kaynaklarına göre ya da bum özelliklerine göre çeşitli şekillerde sınıflandırılmaktadır. Örneğin kule vinçlerin çalışma yeri, yüksekliği çok fazla olan yerlerdir. Bunların kule yükseklikleri 60 metreye kadar çıkmaktadır. Bum mesafeleri ise 30 metreyi bulmaktadır. Kule vinçler 10 tona kadar yükleri kaldırmaktadır.
Vinçler, yüklerin kaldırılması, taşınması ve boşaltılması işlemlerini güvenli bir şekilde yapma bilgi ve becerisine sahip operatörler tarafından kullanılmalıdır. Vinç operatörler için en önemli nokta güvenliktir. Bunun için de öncelikle çalışılacak alan güvenlikli olmalıdır. Vinç makinesi ve göstergeleri her zaman temiz olmalıdır.
2013 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında vinçler, kullanımları sırasında çalışanların sağlığını ve işletmelerin mal güvenliğini riske sokan tehlikeler yaratabileceği için riskli araçlar sınıfına girmektedir. Yönetmelik ekinde (Ek 3 Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar), vinçler kaldırma ve iletme araçları grubunda kabul edilmiştir ve diğer yasal düzenlemelerde farklı bir süre öngörülmemişse, her yıl en az bir kere düzenli kontrol ve muayenelerinin yaptırılması öngörülmüştür.
Vinçlerin, ilgili standartlarda başka bir değer belirtilmemişse, beyan edilen yükün en az 1,25 katını, güvenli bir şekilde kaldırması ve askıda tutabilmesi gerekmektedir.
Söz konusu yönetmeliğe göre vinçlerin kontrol ve muayenesinde dikkate alınacak birkaç standart şunlardır:
- TS 10116 Kaldırma ve taşıma makinaları - Vinçler - Muayene ve deney metotları
- TS EN 13157+A1 Vinçler (krenler) - Güvenlik - Elle tahrik edilen kaldırma teçhizatı
- TS ISO 4309 Vinçler - Tel halatlar - Muayene ve hizmet dışı bırakmak için uygulama kuralları
- TS ISO 12480-1 Vinçler - Emniyetli kullanım - Bölüm 1: Genel
- TS EN 12385-3+A1 Çelik tel halatlar - Güvenlik - Bölüm 3: Kullanım ve bakım bilgileri
