Ingress Protection, Koruma Sınıfı Ne Demektir?
1906 yılında kurulan Uluslararası Elektroteknik Komisyonu’nun (International Electrotechnical Commission, IEC) temel görevi, elektrik ve elektronik teknolojileri konusunda uluslararası standartlar geliştirmektir. Ülkemizden Türk Standartları Enstitüsü de birçok konuda bu kuruluşun alt komitelerine üyedir ve birçok faaliyetine katılmaktadır.
Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi ise (Comité Européen de Normalisation de Electrotechnique, CENELEC), 1973 yılında Belçika’da kurulmuştır ve elektrik ve elektroteknik alanına yönelik Avrupa Birliği standartlarını hazırlamaktadır. Ülkemiz bu komitede de üyedir ve oy ağırlığı bakımından ilk beş ülke arasındadır. İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya ile aynı ağırlıkta oy hakkına sahiptir (29 oy). Avrupa Birliği ülkelerinde bir elektrik ve elektroteknik standart belirlenirken ülkemiz de ciddi anlamda söz sahibidir.
IP (Ingress Protection), uluslararası koruma sınıflandırması bu komiteler tarafından geliştirilmiştir ve elektrikli, elektronik ve mekanik cihazların toza, suya veya dış darbelere karşı ne kadar dayanıklı olduğunu ifade eden bir kodlama sistemidir. IP koruma seviyeleri esas olarak elektrikli ve elektronik ürünlerin çevre koşullarına dayanıklılık gücünü belirlemek amacı ile geliştirilmiştir.
IP Ingress Protection, Koruma Sınıfı Seviyeleri Nelerdir?
Koruma sınıfı seviyeleri, herhangi bir elektrikli veya elektronik ürünün kullanım alanlarına bağlı olarak, örneğin bina içinde veya bina dışında kullanılacak olmasına göre tespit edilmiştir.
IP Ingress Protection, koruma sınıfı seviyeleri, cihazın dayanıklılık seviyesini belirlemek üzere üç rakamdan oluşmaktadır, ancak çoğunlukla iki basamaklı kodlama kullanılmaktadır.
- Birinci basamak, elektrikli veya elektonik ürünün katı cisimlere karşı olan dayanıklılığını ifade etmektedir.
- İkinci basamak, ürünün sıvılara karşı olan dayanıklılığı ifade etmektedir.
- Pek kullanılmayan üçüncü basamak ise ürünün mekanik etkilere karşı olan dayanıklılığı ifade etmektedir (IEC 60529 standardında yer almadığı için kullanılmamaktadır).
Şimdi her bir basamağın ne anlama geldiğine ayrı ayrı bakalım:
IP Ingress Protection kodlamasının birinci basamağı, yani elektrikli veya elektronik ürünün katı cisimlere ve malzemelere karşı olan koruma seviyeleri şu şekilde belirlenmiştir:
- 0 = Herhangi bir koruma olmadığını göstermektedir.
- 1 = Ürünün 50 mm’den büyük çaplı katı cisimlerin çarpmasına karşı korumalı olduğunu göstermektedir (örneğin yanlışlıkla elle ürüne dokunmak herhangi bir etki yapmaz).
- 2 = Ürünün 12 mm’den büyük çaplı katı cisimlerin çarpmasına karşı korumalı olduğunu göstermektedir (örneğin ürüne parmaklarla dokunmak herhangi bir etki yapmaz).
- 3 = Ürünün 2,5 mm’den büyük çaplı katı cisimlerin çarpmasına karşı korumalı olduğunu göstermektedir (örneğin ürüne bir el aleti, tel veya kablo ile dokunmak herhangi bir etki yapmaz).
- 4 = Ürünün 1 mm’den büyük çaplı katı cisimlerin çarpmasına karşı korumalı olduğunu göstermektedir (örneğin ürüne bir el aleti, ince tel veya kablo ile dokunmak herhangi bir etki yapmaz).
- 5 = Ürünün toza karşı sınırlı korumalı olduğunu göstermektedir (örneğin üzerinde aşırı toz birikimi ürünün çalışmasına zarar verebilir).
- 6 = Ürünün toza karşı tam korumalı olduğunu göstermektedir (ürün toz geçirmez özellikte demektir).
IP Ingress Protection kodlamasının ikinci basamağı, yani elektrikli veya elektronik ürünün sıvılara karşı olan koruma seviyeleri şu şekilde belirlenmiştir:
- 0 = Herhangi bir koruma olmadığını göstermektedir.
- 1 = Ürünün dikey olarak damlayan suya karşı korumalı olduğunu göstermektedir.
- 2 = Ürünün 15 derece dikey açı ile gelen suya karşı korumalı olduğunu göstermektedir.
- 3 = Ürünün 60 derece kadar olan dikey açı ile gelen suya karşı korumalı olduğunu göstermektedir.
- 4 = Ürünün her yönden ve açıdan gelen suya karşı korumalı olduğunu göstermektedir (yani ürün sınırlı koruma sağlamaktadır).
- 5 = Ürünün her yönden ve açıdan düşük basınçlı suya karşı korumalı olduğunu göstermektedir (yani ürün sınırlı koruma sağlamaktadır).
- 6 = Ürünün yüksek basınçlı suya karşı korumalı olduğunu göstermektedir.
- 7 = Ürünün 15 cm ile 1 m arasındaki suya batırılıp çıkarmaya karşı korumalı olduğunu göstermektedir.
- 8 = Ürünün su altında uzun süre kalmaya karşı korumalı olduğunu göstermektedir.
IP Ingress Protection kodlamasının üçüncü basamağı, yani elektrikli veya elektronik ürünün ürünün mekanik etkilere karşı olan koruma seviyeleri şu şekilde belirlenmiştir:
- 0 = Herhangi bir koruma olmadığını göstermektedir.
- 1 = Ürünün 0,225 jullük bir mekanik güce karşı korumalı olduğunu göstermektedir (ağırlığı 150 gram olan bir cismin 15 cm’den düşmesi).
- 2 = Ürünün 0,375 jullük bir mekanik güce karşı korumalı olduğunu göstermektedir (ağırlığı 250 gram olan bir cismin 15 cm’den düşmesi).
- 3 = Ürünün 0,5 jullük bir mekanik güce karşı korumalı olduğunu göstermektedir (ağırlığı 250 gram olan bir cismin 20 cm’den düşmesi).
- 4 = Ürünün 2 jullük bir mekanik güce karşı korumalı olduğunu göstermektedir (ağırlığı 500 gram olan bir cismin 40 cm’den düşmesi).
- 5 = Ürünün 6 jullük bir mekanik güce karşı korumalı olduğunu göstermektedir (ağırlığı 1500 gram olan bir cismin 40 cm’den düşmesi).
- 6 = Ürünün 20 jullük bir mekanik güce karşı korumalı olduğunu göstermektedir (ağırlığı 5000 gram olan bir cismin 40 cm’den düşmesi).
Bir ürünün üzerinde örneğin IP21 kodu varsa, bu ürünün hem boyu 12 mm’den büyük katı cisimlerin çarpmasına karşı hem de dikey olarak üzerine damlayan su damlalarından etkilenmediği anlaşılmaktadır.
IP Ingress Protection Testleri Nedir?
Koruma sınıfı seviyeleri, yetkili test ve muayene kuruluşları tarafından gerçekleştirilecek IP Ingress Protection, koruma sınıfı testleri ile belirlenmektedir. Bu kodlar aynı zamanda tüketiciler için ayrıntılı bir açıklama niteliğinde olmaktadır.
Bu testler sırasında yürürlükte olan yasal düzenlemeler ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından açıklanan standartlar dikkate alınmaktadır. Bu çerçevede esas alınan standartlardan birkaçı şunlardır:
- TS EN 60529 Mahfazalarla sağlanan koruma dereceleri (IP kodu)
- TS 3033 EN 60529 Mahfazalarla sağlanan koruma dereceleri (IP kodu) (elektrik donanımlarında)
