Elektrikli ve elektronik cihazların koruyucu kılıflarının suya ve toza karşı belli bir koruma seviyesine sahip olmaları birçok ürün standardında talep edilmektedir. Bu koruma seviyeleri IP kodu ile (Ingress Protection Rating, Girişim Koruma Derecelendirmesi) tanımlanmaktadır. Bu kodlar elektrikli ve elektronik cihazların kullanım yerine ve amacına uygun şekilde tespit edilmektedir. Bu kapsamda olmak üzere yetkili test ve muayene kuruluşları ürünlerin istenilen IP koruma seviyesinde sahip olup olmadıklarını test etmektedir. Yapılan IP koruma testleri, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından geliştirilen standartların tüm gereklilikleri paralelinde oluşturulan toz kabini içinde, elektrikli ve elektronik cihazların bütün koruma seviyeleri için yapılan testlerdir. Bu cihazların su veya sıvı sızdırmazlık testlerinde, özel bir odada kurulan düzenek yardımı ile, düşey olarak akan su damlalarından hortum ile basınçlı su uygulamalarına kadar çok farklı testler uygulanmaktadır.
Dış etkenlere dayanımın istenen güvenlik ve kalite seviyesinde olduğunu ifade etmek üzere Avrupa Komisyonu tarafından düzenlenen yönetmeliklerle kriterleri belirlenen IP koruma testi ile ürünün niteliklerinin, istenen yeterlilikleri karşılayıp karşılamadığı ölçülür. İki veya üç basamaklı bir sayı olan IP kodu ise farklı statüleri ifade etmekte, ürünün farklı koşullarda ve farklı etkilere karşı olan mukavemetini göstermektedir. EN 60529 kapsamında belirlenen bu standartlar, belli bir kilovatı aşmayan elektrik teçhizatlı alet ve ekipmanların koruma derecelerini belirlemektedir.
Güvenli çalışma şartlarının belirtilmesi için ürünün derecelendirilmesini sağlayan bu standardın tespit edilmesi için yapılan IP kodu testi ise belli uluslararası uyumluluk süreçlerini ve standartları birebir karşılayacak akreditasyonları gerçekleştirilmiş laboratuvarlarda gerçekleştirilir. Katı cisimlere karşı korumanın derecesinin ölçüldüğü bu testlerde ayrıca sıvılara karşı koruma ve doğrudan mekanik etkilere karşı korumaya dair laboratuvar şartlarında pek çok test uygulanır. Farklı etkilere karşı dayanıklılığın belirtildiği IP kodundaki basamaklar farklı etkilere karşı mukavemeti ifade eder. Kodun her bir basamağı, üretilen ürünün ilgili etken faktöre karşı ne kadar dayanıma sahip olduğunu göstermektedir. Bu testler kapsamında belirlenen uluslararası koruma kodu sayesinde ürünün farklı etkenlere karşı ne kadar dayanıma sahip olduğu net bir biçimde bilindiğinden, ürünün hangi şartlarda en güvenilir şekilde kullanılacağından da emin olunabilir.
Uluslararası koruma kodunun tespiti için yapılan laboratuvar testleri sadece 72,5 kilovat değeri aşmayan elektrik teçhizatlı ekipman ve donanımlar için uygulanır. Üretimin güvenlik ve kalite standartlarını karşıladığını ifade eden CE işaretlemeleri için ürünün niteliklerine bağlı olarak uygulanması zaruri olan bu testlerden geçemeyen, bu sayede işaretlemesi bulunmayan ürünlerse piyasaya kaçak olarak sunulmuş yani kullanım güvenliği bulunmuyor demektir. Yanlış anlaşıldığı üzere CE işareti ürünün yüksek kalitede olduğunu belirtmemekte, aksine ürünün zaten alması mecburi olan güvenlik sertifikası anlamına gelmektedir. Dolayısıyla CE işaretli olması gereken ilgili sınıftaki ürünlerde bu işaretin görülmemesi durumunda kullanım güvenliğine dair hiçbir verinin olmadığı unutulmamalıdır.
IP koruma testlerinde kullanılan koruma seviyeleri şu şekildedir:
- Katı cisimlere karşı koruma
- Sıvılara karşı koruma
- Mekanik etkilerden koruma (IEC 60529 standardında bu koruma yer almadığı için çok fazla kullanılmaz)
Koruma seviyeleri ifade edilirken, her basamak ayrı bir etkiye karşı koruma derecesini ve basamaklardaki sayılar ise koruma derecesini göstermektedir. Örneğin IP66 koruma seviyesinde birinci 6 rakamı korumanın katı cisimlere karşı olduğunu ve toz geçirmeyecek seviyede olduğunu, ikinci 6 rakamı ise korumanın sıvılara karşı olduğunu ve güçlü su fışkırtmasına karşı koruma seviyesini göstermektedir. IP koruma seviyeleri katı cisimlere karşı ve sıvılara karşı olmak üzere iki şekilde tespit edilmiştir.
Uluslararası Koruma Kodu yani kısaca IPC, IP koruma sınıfına dâhil olan elektrikli aletlerin istene güvenlik ve kalite standartlarını karşıladığını gösteren ve uluslararası normların esas alındığı bir standarttır. Dış etkenlere dayanımın istenen güvenlik ve kalite seviyesinde olduğunu ifade etmek üzere Avrupa Komisyonu tarafından düzenlenen yönetmeliklerle kriterleri belirlenen IP koruma testi ile ürünün niteliklerinin, istenen yeterlilikleri karşılayıp karşılamadığı ölçülür. İki veya üç basamaklı bir sayı olan IP kodu ise farklı statüleri ifade etmekte, ürünün farklı koşullarda ve farklı etkilere karşı olan mukavemetini göstermektedir.
EN 60529 kapsamında belirlenen bu standartlar, belli bir kilovatı aşmayan elektrik teçhizatlı alet ve ekipmanların koruma derecelerini belirlemektedir.
IP koruma testleri gereksinimi, bugün kullanılan birçok elektrikli cihazın ve mahfazalarının toz ve suya karşı belli bir koruma seviyesine sahip olması istendiği için ortaya çıkmıştır. Koruma seviyeleri daha çok bu ürünlerin kullanıldığı yerlere ve kullanım alanlarına göre değişmektedir.
Kuruluşumuz, IP koruma test çalışmalarını, güçlü bir kadro ve teknik altyapı ile, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu kapsamda dikkate alınan birkaç standart şunlardır:
- TS EN 60529/A2 Mahfazalarla sağlanan koruma dereceleri (IP kodu)
- TS 3033 EN 60529 Mahfazalarla sağlanan koruma dereceleri (IP kodu) (elektrik donanımlarında)
