Hidrojen sülfür, hampetrol ve doğalgaz üretiminde en tehlikeli ve ölümcül etkisi olan bir maddedir. H2S, ekşi gaz ve kükürtlü hidrojen gibi farklı adlarla anılabilmektedir. Bu maddenin öldürücü özelliği bulunması sebebi ile petrol ve gaz sektörü işçileri tarafından dikkatle gözlemlenir. Bu gaz, petrol çıkarmak maksadı ile delinen jeolojik katmanlardaki kükürt içeren organik yapıdaki maddelerin ayrışmaları sırasında oluşmaktadır.
Hidrojen sülfür çok zehirli, renksiz bir yapıda ve yanıcı olma özelliği mevcut olan bir gaz olmakla beraber ,Havadan ağır bir yapısı vardır. Aynı zamanda herkes tarafından fark edilebilen çürük yumurta kokusuna benzer bir kokusu vardır. Fakat koku alma güvenilir bir belirleyici değildir. Bu gazın karışmış olduğu hava solunduğunda koku alma yetisi bu yeteneğini hızla kaybetmektedir. Bu sebeple mevcut kokusu sebebi ile gazın rahatlıkla tespit edilebileceği pek de güvenilmeyecek bir güvenlik duygusuna sebep olmaktadır.
Bu gaza yüksek oranda maruz kalınması halinde, bir kaç saniye kadar kısa bir sürede bilinç kaybı oluşumuna sebep olabilir. Bu gazın miktarının tespit edilmesinde kullanılan en etkili yöntem, onay almış detektörler kullanarak uygulanan tespit yöntemidir. Eğer gazın açığa çıkmasından şüphe ediliyorsa, çalışanların bu bölgeye girmelerine izin verilmeden evvel, gazın konsantrasyonu belirlenmelidir. Bu gazın açığa tespit edilirse şu işlemler yapılmalıdır:
- Sondaj kulesinin yeri, sabit elektronik H2S monitörleri ve onlara bağlı olarak sesli ve görsel alarmlar ile geliştirilmiş olmalıdır.
- Günlük olarak yapılan kalibrasyon kontrolleri, monitörün üreticisinin kullanım talimatlarına göre yapılmalıdır.
- En az iki tane olmak üzere rüzgar yönü göstergeleri, sondaj kulesinin zemin kısmından, elekten ve çamur tanklarından görülebilir alanlarda bulunması gerekmektedir.
- En az bir tane olmak koşulu ile üfleyici teçhizatının sondaj kulesinin zemininde yer alması gerekmektedir. Bu üfleyici vantilatörlerin elek, çamur tankları ve en alt kısımda da yer alması önerilmektedir.
- H2S uyarı levhaları sondaj deliğinden 1/4 mil mesafeden daha uzakta yer almalıdır.
- Her sondaj açımında, daha önceden tespit edilmiş olan en az iki adet olmak üzere güvenli toplanma alanı ve bu alanlarda yine en az iki tane müstakil suni solunum cihazı (SCBA) yer almalıdır.
- Sondaj kulesinin zemin kısmında, kol tertibatlarının, elek ve çamur tankları civarında acil durumlar ile karşılaşılması halinde kaçış güvenliği sağlayacak suni solunum üniteleri kullanıma hazır biçimde yer almalıdır.
- Sondaj alanında görevli tüm görevlilerin onaylanmış bir H2S programını bitirmiş olmaları şarttır.
- H2S, havadan daha bir yapıda olduğu için zemin katı, hendek gibi çukur kısımlarda birikeceğinden, üfleyici vantilatörler yoksa, bu alanlarda görevli kişilerin özellikle çok dikkatli olması gerekmektedir.
- Yüksek yoğunluğa sahip yerlerde ikişer kişilik ekipler halinde çalışılmalıdır ve suni solunum cihazları her zaman hazır bulundurulmalıdır.
- Tüm görevlilerin kapalı alana giriş eğitimi almadan ve uygulamasını yapmadan, gerekli görüldüğü takdirde içeri girme müsaadesi almadan, tespit edilen yerde ölçümler yapılmasının ardından giriş açısından güvenli olduğu tespit edilmeden bir tank ya da kazan gibi kapalı bir alana girmekten şiddetle kaçınmalıdır.
Hidrojen sülfür, kötü kokulu, renksiz, havadan ağır ve yanıcı bir gazdır. Daha önemli olanı ise bu kimyasal bileşik zehirli bir gazdır. Havadan daha ağır olması nedeniyle bulunduğu ortamda oksijeni yukarı doğru itmiş olur. Bu yüzden ortamda bulunan insanların zehirlenmesine, malzemelerin ise aşınmasına neden olur. İnsan sağlığı açısından en belirgin özellikleri, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı ve sersemlik yapması ve güç kaybına, tansiyon düşüklüğüne ve yön kaybına yol açmış olmasıdır. Ortamda yüksek konsantrasyonda hidrojen sülfür bulunması, kişinin koku duyusunu baskılar ve fazla solunması halinde ani ölümler meydana getirir. Düşük konsantrasyonlarda uzun süre maruz kalınması halinde de insanlar koku alma duygusunu kaybetmiş olur.
Hidrojen sülfür, özellikle doğalgaz üretiminde ve ham petrol tesislerinde çok tehlikeli ve ölümcül etkisi olan bir kimyasal bileşik olmaktadır. Hidrojen sülfür, ekşi gaz ya da kükürtlü hidrojen olarak da anılır. Bu maddenin ölümcül özellikleri nedeniyle petrol ve gaz sektöründe çalışanların can sağlığı yönünden sürekli gözlemlenir ve ölçümler yapılır. Hidrojen sülfür, petrol çıkarma çalışmaları sırasında derinlerdeki jeolojik katmanlar arasında bulunan ve kükürt içeren organik yapıdaki maddelerin ayrışmaları sırasında meydana gelmektedir. Hidrojen sülfür aynı zamanda yanıcı bir gazdır. Havadan daha ağır olmaktadır. Bazen kokusu çürük yumurta kokusuna benzer. Fakat koku bu gazın belirlenmesinde etkili değildir. Çünkü bu gaz çok kısa sürede insanın koku alma yetisini ortadan kaldırmaktadır.
Hidrojen sülfür gazına yüksek oranda maruz kalındığı takdirde, bir kaç saniye içinde bilinç kaybı meydana gelebilir. Bu gazın ölçümlerinde en etkili yöntem, onay almış detektörlerin kullanılmasıdır. Gazın açığa çıktığından şüphe duyulduğu anda, çalışanlar bölgeden uzak tutulmalı ve gazın konsantrasyonu belirlenmelidir. Bu açıdan yetkili laboratuvarlar tarafından yapılacak ölçümler son derece önem taşımaktadır.Kuruluşumuz gaz ölçümleri kapsamında hidrojen sülfür (H2S) ölçümlerini gerçekleştirmektedir. Bu çalışmalarda ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun hareket edilmektedir.Bu arada kuruluşumuz, Türk Akreditasyon Kurumu’ndan (TÜRCERT), TS EN ISO/IEC 17025 standardına uygun şekilde akredite olmuştur ve yapılan test, ölçüm, analiz, kontrol ve muayene işlemleri ve düzenlenen raporlar, özel ve resmi denetimlerde geçerli kabul edilmektedir.
