Uçucu organik madde tanımı kısaca belirtmek gerekirse VOC olarak ülkemizde yaygın olarak bilinmektedir. VOC kısaltması, İngilizce bu anlama gelen Volatile Organic Compounds ifadesinin baş harflerinden oluşturulmuştur. Uçucu organik maddeler, insan sağlığını çok önemli derecede etkileyen ve doğaya aşırı zarar vermekte olan kimyasal maddelerdir. Atmosfere bırakılan VOC emisyon miktarını en az seviyelere indirmek ve insan sağlığını kontrol altına almak amacıyla ile yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından bir takım düzenlemeler yapılarak, standartlar belirlenmektedir.
Uçucu organik maddeler, genel olarak ele alındığı zaman atmosferde fotokimyasal reaksiyonlara yardımcı olan ve karbon içeren bileşenlerdir. Bu tür kimyasal bileşenler, boyama faaliyetleri, petrol rafinerileri, yakıt depolama ve yükleme işlemleri, solvent temizliği ve daha birçok nedenle ortaya çıkmakta olup aynı zamanda iç ortam havasında da bu tür kirleticiler yaygın olarak bulunmaktadır. VOC konsantrasyonları, metreküpte 50-1000 μg arasında ölçülmektedir.
VOC ifadesi, İngilizce Volatile Organic Compound ifadesinin baş harflerinden oluşmuştur. Aynı zamanda uçucu organik bileşenler anlamına gelmektedir. VOC’lar, insan sağlığına ve çevreye zarar vermekte olan uçucu kimyasallardır. Bu uçucu organik bileşenlerin kontrol altına tutulması, bir yandan çalışanların sağlık ve güvenlikleri açısından, bir yandan da çevrenin korunması açısından son derece önem taşımaktadır. VOC emisyon miktarlarını düşürmek amacıyla ulusal ve uluslararası düzeyde çeşitli yasal düzenlemeler yapılmakta ve standartlar oluşturulmaktadır.
Bu uçucu kimyasallar genelde kokusu olmayan ve rengi olmayandır ve daha çok gazlardan meydana gelmiştir. Normal şartlar altında buharlaşan ve havaya karışan uçucu organik kimyasal bileşenler olan VOC’un kaynağı, özellikle temizlik maddelerinde ve boyalarda kullanılan solvent, tiner ve benzer petrol türevi ürünler olmaktadır. Bunlar çevre koşulları ve insan sağlığı bakımından zararlı maddelerdir. VOC’lar özellikle hava kirliliği, toprak ve yer altı sularının kirliliğine neden olmaktadır. VOC’un insan sağlığına doğrudan etkilenmesine özellikle kapalı ortamlarda rastlanmak mümkündür. Örneğin boya yapılan bir mekanda, dış mekana göre bin kat daha yüksek VOC değeri çıkması muhtemeldir. Bu yüzden boya sektöründe, VOC değeri çok daha düşük olan su bazlı boyaların kullanılması tercih edilmektedir.
VOC’ların, çevre ve insan sağlığına verdiği zararlardan dolayı, ürünlerin üretiminde, özellikle kapalı ortamlarda kullanımına yönelik ürünlerde, yasal düzenlemelere uyulması gerekmektedir.Uçucu organik bileşenler, yer seviyesindeki ozonun oluşumunda ciddi zararlara yol açmaktadır. Ayrıca insanlarda sürekli devamlılık gösteren hastalıklara, kanser, solunum sistemi hastalıkları (KOAH), baş ağrısı, yorgunluk ve deri ve göz tahrişi gibi rahatsızlıklara yol açmaktadır.
İnsanlar günün büyük bir bölümünü ev veya ofis gibi kapalı ortamlarda geçirdikleri için, VOC’lere bu ortamlarda sürekli olarak maruz kalınması, bina sendromu adı verilen bir rahatsızlığın meydana gelmesini sağlamaktadır. Bu ortamlarda duvar kaplamaları, yeni mobilyalar, VOC içeren gaz salınımına neden olan fotokopi makineleri ve benzeri ofis cihazları uçucu organik maddelerin kaynağı olmakla beraber İyi tasarlanmış klima ve havalandırma sistemleri, kapalı ortamlardaki VOC emisyon miktarlarının düşmesinde etkili olmaktadır.
Uzun süreli uçucu organik maddelere maruz kalınması durumunda kanser riskinin arttığına yönelik kanıtlar bulunmaktadır.Doğaya yayılan uçucu organik bileşiklerde toprağa ve yüzey sularına karışmaktadır. Havaya karışan VOC’ler hava kirliliğinin fazlalaşmasının en temel nedenidir. Yapraklı bitkilerin bu yüzden çok fazla zarar gördüğü gözlenmektedir. İnsanların solunum sistemi bu nedenle tahriş olmaktadır.Ülkemizde, Avrupa Birliği’ne katılım sürecinde uyumlaştırma çalışmaları sırasında, bu yönde çıkarılan direktifler de mevcut yasal düzenlemelerimiz arasına katılmıştır.
Kuruluşumuz gaz ölçümleri kapsamında VOC ölçümlerini de gerçekleştirmektedir. Bu çalışmalarda ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun hareket edilmektedir. Bu çalışmalarda dikkate alınan birkaç standart şunlardır:
- TS EN ISO 11890-1 Boyalar ve vernikler - Uçucu organik bileşiklerin (VOC) içeriğinin tayini - Bölüm 1: Fark yöntemi
- TS EN ISO 11890-2 ... Bölüm 2: Gaz kromatografisi metodu
