Ülkemizde Turizm Sektörünün Gelişimi
Ekonomide yapısal değişimlerin öne çıktığı 1980’li yıllar, ülkemizin ekonomik ve sosyal yaşamında köklü değişiklikler yaratmıştır. Yaşanan değişimde öne çıkan sektörlerden biri de turizmdir. Turizm sektöründe birçok teşvikler sağlanmış ve 1980’lerden önceye göre turizm sektörü çok farklı bir nitelik ve işleyiş kazanmıştır. Turizm sektörü sadece rakamsal olarak büyümemiş, aynı zamanda insanların yaşam kalitesini ve yaşam koşullarını da olumlu yönde etkilemiştir. Bir milyondan fazla kişinin çalıştığı bu sektör, çalışanların yakınları da dikkate alındığında ortalama beş milyon kişinin yaşamını etkilemektedir. Aslına bakılırsa ekonomide, en düşük yatırımla en fazla istihdam sağlayan ikinci sektör turizmdir.
Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda, yılda sadece beş bin civarında yabancı ziyaretçi ülkemize gelirken, bugün ziyaretçi sayısı yılda 40 milyonun üzerine çıkmıştır ve ülkemiz dünyanın en fazla turist çeken altıncı destinasyonu konumundadır. Turizm sektörü sadece sayısal olarak değil, nitelik olarak da oldukça büyük gelişme göstermiştir. En önemli nota, günümüzde 60’a yakın ana sektörden mal ve hizmet alımı yapan turizm sektörü, hizmet sağlamada ithalata bağımlılığı en düşük olan sektördür. Aynı zamanda turizmde tekonoloji kullanımı düşük olduğundan, teknoloji kullanımının yüksek olduğu diğer sektörlerin ticaret açıklarının kapatılmasında dinamik bir sektör olmaktadır. Yapılan hesaplamalara göre turizmde bir birim talep artışı, ekonomiyi iki birim canlandırmaktadır. Ekonomide bir birim canlanma ise turizmde 1,3 birim canlanma yaratmaktadır.
Küreselleşme olgusu ile birlikte uluslararası rekabetin artması ve iletişim teknolojisindeki inanılmaz hızlı gelişme sonucunda dünya artık tek bir pazar haline gelmiştir. Bu durum turizm sektöründeki işletmeleri, yerli ve yabancı pazrlarda uygulayacakları pazarlama stratejileri açısından birşeyler yapmaya zorlamaktadır. Turizm sektöründe pazarlama çalışmalarının amacı, tüketici beklentilerini doğru zamanda ve doğru yönde karşılamaktır.
Turizm sürekli gelişen ve büyüyen, dinamik ve etkileşimli bir hizmet sektörüdür. Çeşitli ekonomik, teknolojik, sosyokültürel, demografik, politik ve coğrafik faktörler turizmden sürekli etkilenmektedir. Genel olarak, turizm faaliyetlerinin artması bir toplumda ekonomik olarak gelişmenin bir göstergesidir. Sosyokültürel faktörler, insanları motive eden herhangi bir toplumsal eğilimin ifadesidir. Örneğin kuzey ülkelerindeki insanların güneşlenmenin yararlı olduğuna inanması veya tatilin insanlar için bir lüks değil bir ihtiyaç olduğu görüşünün yaygınlaşması birer sosyokültürel faktördür. Kadınınların çalışma hayatında daha fazla kendini göstermesi, eğitim düzeyinin artması, çocuk sahibi olmanın maliyetinin yükselmesi ve şehirleşme ile ailelerin küçülmesi, turizmi etkileyen demografik faktörlerdir. Bilgisayar ve internet kullanımının artması ile bilgiye daha kolay ulaşım imkanının sağlanması turizmi etkiyen teknolojik faktörlerdir. Turizmin gelişmesinde en önemli faktörlerden biri de ulaşımda yaşanan yeniliklerdir.
Nihayet turizmi etkileyen faktörlerden biri de politik faktörlerdir. Turizm, insanların ülke içinde ve yabancı ülkelerde seyahat etme özgürlüğüne bağlıdır. Bunun en canlı örnekleri Sovyetler Birliği’nin dağılması ve Çin’de daha esnek politikalar uygulanması ile seyahat etme özgürlüğüne kavuşan insan sayısının artmasıdır.
ISO 18513 Turizm Hizmetleri Yönetim Sistemi Nedir?
Ancak bu faktörlere rağmen önemli olan nokta turizm sektöründe faaliyet gösteren otellerin, tatil köylerinin ve turistik tesislerin kaliteli ve güvenilir hizmet vermeleridir. Turizm sektörü kendi içinde, konaklama, ulaşım, yeme içme ve eğlence gibi hizmetler yanı sıra bankalar, seyahat acenteleri, tur operatörleri ve mağazalar gibi birçok tesis içermektedir.
Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından turizm sektöründe verilen hizmetlerin bir standarda kavuşturulması yönündeki çalışmaların sonunda 2003 yılında ISO 18513 Turizm Hizmetleri Yönetim Sistemi standardı yayınlanmıştır. Ülkemizde de bu standart Türk Standartları Enstitüsü tarafından şu başlıkla yayınlanmıştır: TS EN ISO 18513 Turizm hizmetleri - Oteller ve diğer turizm konaklama çeşitleri - Terminoloji. Söz konusu standart, turizm sektöründe konaklama, yeme içme, rekreasyon (fiziksel etkinliğe dayanan eğlence) ve diğer hizmetleri kapsamaktadır.
ISO 18513 standardı bugün konaklama alanında uluslararası geçerliği olan tek standarttır. Bu standardın tasarım çalışmaları oldukça uzun sürmüştür, çünkü turizm etkinlikleri, çok önemli sosyal, kültürel ve ekonomik sonuçları olan olaylar bütünüdür.
Bu standart yayınlanmadan önce, ulusal ve uluslararası yolculukların giderek artması ile birlikte, otel sınıflandırmalarının nasıl yapılacağı konusunda resmi veya özel birçok kuruluş konuyu tartışmaya başlamış ve bu durum dünya çapında bir problem haline gelmişti. Bu gelişmeler üzerine Dünya Turizm Örgütü 2001 yılında otellerin sınıflandırılması ile ilgili bir çalışma başlatmıştır. ISO 18513 standardının hazırlanması bu çalışmaların bir sonucudur.
ISO 18513 standardının benimsediği başlıca ilkeler şu şekilde açıklanabilir:
- Bütün turistik tesislerde kat hizmetlerinde ve ön bürolarda, dünyanın her yerinde aynı anlama gelen ve müşterilerin kolayca anlayabileceği işaretler, rezervasyon kuralları ve ortak bir dil oluşturulmalıdır. Örneğin soğuk ve sıcak su seçimi, telefon santrali, resepsiyon numaraları ve rahatsız etmeyiniz gibi uyarılar standart olmalıdır.
- Çalışanların hepsi yabancı dil eğitimi konusunda ortak bir düzeyde olmalıdır.
- Turistik tesislerde yangın güvenliği, duman dedektörleri, yangın söndürme sistemleri ve kaçış yollarını gösteren tabelalar gibi güvenlik sistemleri belli bir standartta olmalıdır.
- Bütün turistik tesislerde voltaj ve elektrik fişleri standart olmalıdır.
- Turistik tesislerde su ve hava kalitesi, yiyecek ve içeceklerin temizliği, mutfak ve restoranların hijyen koşulları, çalışanların giyimleri ve temizliği standart olmalıdır. Aynı zamanda temizlik ve hijyen koşulları sürekli denetlenmelidir. Ayrıca mutfak ve restoranlarda çalışanlar belli bir eğitim düzeyine sahip olmalıdır. Bunun yanı sıra satınalma süreci ve tedarikçi firmalar ile çalışma koşulları için standartlar belirlenmelidir.
- Nihayet ürün değerlendirme yöntemleri ve çalışanlarının performanslarını gösteren standartlar belirlenmiş olmalıdır.
Kısaca bir yandan Dünya Turizm Örgütü’nün diğer yandan Uluslararası Standartlar Örgütü’nün ortak çalışmaları ile turizm sektöründe kalite standartları, kriterler, ilkeler ve otel sınıflandırma sistemleri kurulmuştur. ISO 18513 standardı, turizm sektöründe haksız rekabet yaratacak unsurları ortadan kaldırmıştır.
