İşletmelerin, faaliyet ve üretim sürekliliğini sağlamaları için, yangın risklerini önlemek için ve elektriksel iş kazalarının önüne geçmek için, elektrik sistemlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi ve gerekli ölçümlerin düzenli olarak yaptırılması gerekmektedir. Bu husus, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 2013 yılında çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği gereğince yasal bir zorunluluktur. Yönetmelik esasları gereğince çalışanların, işletmede kullanılan her türlü iş ekipmanları yüzünden doğrudan veya dolaylı olarak elektrik ile temas etmesi riskinden korunması gerekmektedir.
Sözü edilen yönetmeliğin Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde (Ek 3), elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ve akümülatör, transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili tesisatların düzenli kontrollerinin, elektrik mühendisleri, elektrik teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılması gerektiği belirtilmiştir. Elektrik dışında kalan diğer tesisatların düzenli kontrolleri ise makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılmalıdır.
Elektrik tesisatı kontrol ve ölçüm çalışmaları, işletme kullanılan elektrik tesisatının durumunu tespit etmek yapılmaktadır. Topraklama tesisatı ölçümleri, işletmede bulunan trafo ve elektrik panoları, makina gövdeleri, jeneratörler, kompresörler ve benzeri ekipmanların topraklama durumunu tespit etmek için yapılmaktadır. Paratoner tesisatı kontrol ve ölçüm çalışmaları ise, işletmede bulunan yıldırımdan korunma sisteminin durumunu tespit etmek için yapılmaktadır.Söz konusu yönetmelik ekinde, bu çalışmalarda esas alınacak kontrol periyodları, kontrol kriterleri ve ilgili standartlar yer almaktadır.
Genel olarak muayene ve test kuruluşları tarafından elektriksel güvenlik muayeneleri kapsamında aşağıda sayılan hizmetler verilmektedir:
- Elektrik tesisat kontrolleri
- Pano testleri
- Elektriksel akım enerji kalitesi kontrolleri
- Harmonik enerji analizleri
- Topraklama ölçümleri
- Paratoner ölçümleri
- Katodik koruma ölçümleri
- Yıldırım koruma ölçümleri
- Fazlardaki dengesiz ve aşırı yüklenme ölçümleri
- Kaçak akım ölçümleri
- Kaçak akım koruma ölçümleri
- Kısa devre koruma ölçümleri
- Elektrik motorları ölçümleri
- Elektriksel kaynaklı yangını önleme ölçümleri
- Transformatör ölçümleri
- Pompa ölçümleri
- Kaçak akım rölesi ölçümleri
- Toprak direnci ölçümü
- Seçici topraklama direnci ölçümü
- Özgül direnç ölçümü
- Faz sırası ölçümü
- Şebeke gerilimi ölçümü
- İzolasyon direnci ölçümü
- Voltaj harmonik ölçümü
- Fan ölçümleri
- Kompresör teknik ölçümleri
- Çevrim (döngü) - Loop empedansı ölçümleri
- Yalıtım (izolasyon) direnci ölçümleri
- Süreklilik ölçümleri
- Yüksek gerilim ölçümleri
- Makinaların güvenlik muayenesi
- Jeneratör muayenesi
- Yangın tesisatı ve hortumların muayenesi
- Motopompların muayenesi
- Boru tesisatları muayenesi
- Havalandırma ve klima tesisatları muayenesi
- İç tesisat kontrolü periyodik muayene
Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili Yönetmelik (Low Voltage Directive – LVD) kapsamında değerlendirilen elektrikle çalışan tüm cihazların ve ürünlerin, elektriksel güvenlik testlerinin yaptırılması ve raporlanması önem arz etmektedir. Üretici firmalar, CE markalaması yani işaretlemesi yapabilmeleri için oluşturdukları teknik dosyalarının içerisinde ürünlerine ait LVD test raporlarını da muhafaza etmelidir.Bilim Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı’nın gerçekleştirmiş olduğu piyasa gözetim işlemlerinde cezai durumlarla ya da yaptırımlarla karşı karşıya kalmamak için üretici firmalar ürünlerinin elektriksel güvenlik testlerini muhakkak yaptırmalı ve ilgili test raporlarını ilgili ürünün teknik dosyasının içinde muhafaza etmelidirler. Teknik dosyasında test raporları olmayan alçak gerilim cihazları için yapılan CE markalaması yani işaretlemesi yasal nitelik taşımamaktadır.
